npap

ένα επετειακό remix που μου εμπιστεύθηκε να της κάνω η αγαπημένη φίλη Tirill Mohn από την Νορβηγία για promo στα ραδιόφωνα εκεί, σε ένα κομμάτι από το άλμπουμ της Nine and Fifty Swans που είχε κυκλοφορήσει το 2011, με συνθέσεις της βασισμένες σε ποιήματα του William Butler Yeats (1865–1939)... ΥΓ. ουσιαστικά αυτό είναι ένα "premix" που της έστειλα για να δούμε που βρισκόμαστε σε σχέση με αυτό που έχει στο μυαλό της (η απόσταση είναι μεγάλο πρόβλημα σε τέτοιες περιπτώσεις)... η προσπάθεια να δοθεί το "απόκοσμο" περιβάλλον που μου περιέγραψε ότι επιθυμεί η Tirill (σε συνδυασμό με κάποιες τεχνικές δυσκολίες όπως πχ τα padοειδή track ήταν γραμμένα από midi κιθάρα σε mono), με οδήγησε σε ένα αέναο παιχνίδι με τις χρονικές φάσεις που είχε ως αποτέλεσμα την (επιτηδευμένη σε αυτήν την περίπτωση) "αστάθεια των ειδώλων" στην stereo απεικόνιση (χωρίς να χρησιμοποιηθεί ad hoc auto pan ή volume)... λόγω αυτών το ανέβασα κι εδώ μετά και από προτροπή φίλου, θέλοντας να πιστεύω ότι θα έχει ενδιαφέρον και ως παράδειγμα μετά την πρόσφατη κουβεντούλα μας περί panning...

Το σωστό panning δυστυχώς δεν γίνεται βάζοντας "απέναντι" τις κιθάρες, ούτε υπολογίζεται με ποσοστά επί τις %. Τα "είδωλα" των οργάνων στην στερεοφωνική εικόνα δεν είναι σταθερά κατά την διάρκεια του mix και αλληλοεπηρεάζονται με τα γειτονικά τους (και όχι μόνο) σε κάθε επέμβασή μας. "Μετακινώντας" κάποιο με το pan ή ανεβοκατεβάζοντας την έντασή του ή ακόμα ακόμα "πειράζοντας" το συχνοτικά με ένα eq, ήδη έχουμε επηρεάσει ανάλογα και τα υπόλοιπα. Κυρίως όμως αυτό που μας ενδιαφέρει, την συνολική ισορροπία στην στερεοφωνία ώστε η "ενέργεια" να "μοιράζεται", ξεκινώντας πάντα από το κέντρο. Οπότε η θέση των οργάνων πρέπει συνεχώς να "διορθώνεται" καθ όλη την διάρκεια του mix μέχρι να καταλήξουμε και μάλιστα να είναι πάντα το τελικό μας "χτένισμα". Καλό βέβαια είναι το "τελικό" να γίνεται με ξεκούραστα αυτιά (άλλωστε ειδικά μετά τα σαράντα έχει πολύ πλάκα το τι και πως ακούει ο καθένας μας και αν μπει και η κόπωση στη μέση βράστα). Έτσι, όσο πιο απλά μπορώ να το θέσω, το "μυστικό" είναι να αντιμετωπίζεις το mix σαν ακροατής μιας μπάντας. Φρόντισε λοιπόν ανά τακτά χρονικά διαστήματα να στήνεσαι στο sweet spot των ηχείων σου (τα ακουστικά εδώ τα ξεχνάς για λίγο) και να προσπαθείς να "δεις" τους μουσικούς σου στον χώρο (κλείνοντας για λίγο και τα μάτια έχεις καλύτερη αντίληψη). Σου ακούγονται σωστά εκεί που θα έπρεπε να είναι και ισορροπημένοι μεταξύ τους?... αν όχι, διορθώνεις προσωρινά θέσεις και εντάσεις και πας παρακάτω. Εννοείται ότι η χρήση των effects (ειδικά του reverb) λειτουργεί "καταλυτικά" ως προς την αίσθηση της θέσης των "ειδώλων". Η όλη διαδικασία να γίνεται σε "ρεαλιστική ένταση" και όχι χαμηλά γιατί οι ρυθμίσεις θα βγουν λάθος. Επίσης βοηθά πολύ να ακούς αποσπασματικά γκρουπάροντας τα solo σε ομάδες οργάνων (πχ τις ρυθμικές κιθάρες ξεχωριστά). Το σωστό γκρουπάρισμα των επιμέρους οργάνων είναι σημαντικότατο όχι μόνο για το pan φυσικά. Σημαντικό βοήθημα είναι και το να ακούς συχνά και mono / stereo σε A/B συγκρίσεις. Έτσι και δεν θα "θάψεις" κάτι ξεχασμένο στα άκρα και θα αποφύγεις εύκολα τις "υπερβολές" και το σύνηθες λάθος των περισσότερων που προσπαθώντας να "απλώσουν" την στερεοφωνία δημιουργούν μια "τρύπα" στο κέντρο συσσωρεύοντας "αφύσικη" ενέργεια στα άκρα. ΠΑΝΤΑ η "ενέργεια" πρέπει να απλώνεται "γραμμικά" χωρίς κενά (πλην περιπτώσεων που το επιδιώκουμε για x λόγους). Τέλος ένα VST plug in όπου μπορείς να συμβουλεύεσαι (ή και να επεμβαίνεις με σύνεση όμως) στο mid και τα sides του mix σου είναι τo Voxengo MSED και είναι και free. EDIT - ακολούθως συμπληρώνω με την απάντηση που έδωσα στις παρατηρήσεις των φίλων μας στα σχόλια. Χονδρικά, ο άνθρωπος βρισκόμενος σε ένα χώρο, αποκτά αίσθηση της απόστασης και της θέσης μιας ηχητικής πηγής μέσα σε αυτόν, από τις διαφορές των ηχητικών σημάτων (χρονικές και έντασης) που φτάνουν στα δυο αυτιά του. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, είναι ότι τα αυτιά μεταφέρουν την πληροφορία αλλά πάντα στο τέλος ο εγκέφαλος καλείται να «ερμηνεύσει» τα ηχητικά δρώμενα κατά κανόνα υποκειμενικά. Καλώς η κακώς η ακοή ως αίσθηση επηρεάζεται κατά κάποιο τρόπο λογαριθμικά και από τις εξωτερικές διεγέρσεις αλλά και από το θυμικό. Είναι αδύνατο να μετρηθεί αντικειμενικά σε προβολή με την πραγματικότητα μια κοινή ακουστική αίσθηση που προκαλεί ένα ερέθισμα, καθότι μπορούν να δοθούν από τον κάθε ακροατή ξεχωριστά μεγάλες διάφορες στις εκτιμήσεις του. Επίσης συνυπολογίστε το ότι παρότι η ακουστική αντίληψη παίζει σημαντικό ρόλο και η ταυτόχρονη χρήση της όρασης (όταν η πηγή είναι ορατή) επηρεάζει θετικά την ακρίβειά στον εντοπισμό της θέσης της βελτιώνοντας δραστικά την διαδικασία… Μετά από τόσα χρόνια στο κουρμπέτι πάντως, έχω καταλήξει ότι καλή η ακουστική και η ηλεκτροακουστική αλλά το παιχνίδι στην πράξη ορίζεται εν πολλοίς από την ψυχοακουστική η οποία κάνει άνω κάτω τα όποια νούμερα μέτρησης υπολογισμού και καταγραφής. Αnyway και παμ’ παρακατ’. Επί της ουσίας οι στερεοφωνικές μέθοδοι κατά την ηχογράφηση, επεξεργασία και αναπαραγωγή είναι η τεχνητή προσπάθεια μας να δημιουργήσουμε την αίσθηση της αρχικής φυσικής κατανομής του ήχου στον χώρο. Τώρα η απόλυτη σχέση «αιτίας αιτιατού» (που μπορούμε να την ορίσουμε και ως «πιστότητα») έχει να κάνει κυρίως με την κλασική μουσική (ή εν γένει διάφορα ακουστικά σύνολα πολλών μουσικών ειδών). Ηχογραφούμε από απόσταση με κάποια από τις δοκιμασμένες επιτυχώς στην πορεία των χρόνων stereo mic τεχνική, την φυσική ακουστική του περιβάλλοντος μαζί με την ηχητική πηγή (π.χ. μια συμφωνική ορχήστρα σε μια αίθουσα συναυλιών) και όλα καλά όλα ανθηρά στο βασίλειο της "audioμαρκίας". Αναπαράγοντας πλέον σε ένα hi end σύστημα σε ρεαλιστικές εντάσεις, εισπράττουμε εν δυνάμει αληθοφανείς εμπειρίες αναπαράστασης του αρχικού μουσικού δρώμενου. Κάποιες φορές και συγκλονιστικές. 'Οσοι είχαν την τύχη να απολαύουν ανάλογες, με καταλαβαίνουν φαντάζομαι καλύτερα. Στα καθ ημάς από την άλλη, για κοινωνικο-εμπορικο-οικονομικούς κατά βάση λόγους που δεν είναι του παρόντος αλλά φαντάζομαι κατανοείτε, ως επί το πλείστον στην μουσική βιομηχανία η ηχογράφηση της ηχητικής πηγής, γίνεται από πολύ κοντινή απόσταση (close mic technique). Αποτέλεσμα η καταγραφή όσον δυνατόν λιγότερο της φυσικής ακουστικής του περιβάλλοντος δηλαδή με όσα δυνατόν λιγότερα στοιχεία χώρου. Αναπόφευκτα λοιπόν στην σύγχρονη μουσική, το panning (σε συνδυασμό πάντα με τα effect εξομοίωσης χώρων και τις εντάσεις) αποτελεί περισσότερο μια δημιουργική post production διαδικασία, που δεν περιορίζεται απαραίτητα από την ανάγκη κάποιας φυσικής αναπαράστασης, τουλάχιστον ως προς την χωροθεσία των μουσικών (τι να πουν και τα έρμα τύμπανα που στην πορεία των χρόνων έκαναν «βόλτες» δεξιά αριστερά στις διάφορες παραγωγές). Κατά κανόνα φτιάχνουμε εκ βάθρων (περισσότερο ή λιγότερο πετυχημένα) εικονικά περιβάλλοντα (σκηνές) προσπαθώντας να καθορίσουμε κατά βούληση τις θέσεις των οργάνων στον οριζόντιο και κάθετο άξονα με τέτοιον τρόπο ώστε να μην αλληλεπιδρούν αρνητικά ως προς την διακριτότητα τους και να μην αλλοιώνονται (το δυνατόν) οι χροιές τους «αναπνέοντας» αναλογικά στο δικό τους μέρος, υπηρετώντας την μουσικότητα και δίνοντας την ψευδαίσθηση στον ακροατή του αμιγούς ηχητικού δρώμενου σε έναν χώρο κι όχι της αποσπασματικής multitrack “συραφής”. Κι αυτό ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΥΚΟΛΟ… πέραν της έλλειψης της επικουρικής βοήθειας της όρασης και την μη γραμμική συμπεριφορά της ευαισθησίας της ακοής αναλόγως της συχνότητας, έχουμε να παλέψουμε συνεχώς και με το φαινόμενο masking effect που στην εξέλιξη του mix επηρεάζει την γενική ηχητική συνισταμένη και ως προς την ικανότητα διάκρισης της κάθε θέσης οργάνου ανά πάσα χρονική στιγμή (το «σπρώξιμο» που λέγαμε) και αποκρύπτοντας παράλληλα επιμέρους πληροφορία ή αλλοιώνοντας την χροιά της. Τεράστιο ρόλο στην δυνατότητα επιτυχούς panning παίζει και η «σωστή» ενορχήστρωση. Δεν είναι δύσκολο με μια κακή με 5 όργανα να οδηγήσουμε ένα mix σε μια «ηχητική λάσπη», ενώ από την άλλη με 10 σε μια καθαρή όπου όλα θα ακούγονται δεμένα αλλά ταυτόχρονα και ευκρινή. Επίσης ρόλο παίζει και το Pan law που έχουμε επιλέξει στο daw αλλά δεν με βλέπω να τελειώνω σήμερις (άλλωστε η τιμή των 3db boost στα άκρα που νομίζω ότι δίνεται ως default επί το πλείστον στα daw είναι μια γενικά αποδεκτή τιμή). Εν κατακλείδι μην περιορίζετε την φαντασία σας. Αν σας ακούγεται κάθε φορά ωραία το αποτέλεσμα (σε ένα αποδεκτό μόνιτορ σύστημα), τότε περί σπιτικής κολοκυθόπιτας το ανάγνωσμα και κερνάτε και τους άλλους από αυτήν. Άσε που μπορεί να δημιουργήσετε "σχολή" με μια πρωτότυπη προσέγγιση... ποιος ξερ'. ? Π.χ. Θέτε το μπάσο δεξά?. No prob. Στράτο μου η κατευθυντικότητα ξεκινά μετά από τα 80 έως 120Hz περίπου. Απλά ντουμπλάρισε το κανάλι του μπάσου. Στο πρώτο βάλε ένα high cut φίλτρο στα 120 και άστο στο κέντρο σε mono mode. Στο δεύτερο ένα low cut πάλι στα 120 και γείρε το όσο δεξιά θέλεις (σε stereo mode αυτό φυσικά). Κατόπιν πειραματίσου λίγο ως προς την ένταση μεταξύ τους για να μην «γέρνει» πέραν του φυσιολογικού το master διατηρώντας επαρκή την ενέργεια του και με την κλίση οκτάβας στα φίλτρα (ξεκίνα στα 18db και κινήσου αυξητικά) για να είναι ομαλή η μετάβαση και είσαι έτοιμος (ο στόχος λογικά είναι να παραμείνει ο ήχος ίδιος με το αρχικό για αυτό κράτα το και αυτό σε ένα τρίτο κανάλι για A/B συγκρίσεις. Εκτός αν δεν σε νοιάζει κάτι τέτοιο και βρεις κάποιον ήχο πλέον που σου αρέσει περισσότερο κατά το blend).? Ελπίζω να λύθηκαν οι απορίες σας (σε κάποιο βαθμό έστω) και επιφυλάσσομαι. ΥΓ. Στην συγκεκριμένη περίπτωση που απλά θέλουμε απλά να "ανοίξουμε" ή να "κλείσουμε" την αίσθηση της στερεοφωνίας, ναι. Σε ένα ή περισσότερα subgroup και ή master. Επ ευκαιρία όμως πιο ειδικά για pannnig και όχι μόνο, ρίχτε μια ματιά στο καταπληκτικό Pan Pot της Goodhertz. https://goodhertz.co/panpot/