Πίνακας συμμετοχής

Για να καταλάβουμε μερικά πράγματα γύρω απο τη διαδικασία που κουρδίζουμε τα δέρματα και κυρίως για τους αρχάριους, θα πρέπει να εξηγηθούν κάποιες βασικές, μα και γενικές έννοιες οι οποίες αφορούν το θέμα τύμπανα. Έτσι, πρέπει να ξέρουμε πως τα τυμπανά μας ονομάζονται μεμβρανόφωνα, γιατί η παραγωγή του ήχου είναι αποτέλεσμα του παλμού των μεμβρανών (δερμάτων) κατά την κρούση με την κάθε είδους και προσωπικής προτίμησης επικρουστήρα (μπαγκέτας). Γενικά, κάθε όργανο που χρησιμοποιεί τεντωμένες μεμβράνες για την παραγωγή του ήχου του, ονομάζεται μεμβρανόφωνο. Συγκεκριμένα, τα τύμπανα που χρησιμοποιούν δύο μεμβράνες (πάνω-κάτω), όπως οι ντραμς, ονομάζονται και δυ-μεμβρανόφωνα. Η πάνω μεμβράνη ονομάζεται batter (top) head, ενώ η κάτω μεμβράνη ονομάζεται resonant (bottom) head. Η παραγωγή του ήχου επέρχεται κυρίως από την κρούση της πάνω μεμβράνης και την αναγκαστική μετακίνηση του αέρα μέσα στο τύμπανο, με αποτέλεσμα το παλμό της κάτω μεμβράνης. Καταλαβαίνουμε εδώ, πως παλμός των μεμβρανών γίνεται όπως σε ένα τραμπολίνο και εξηγείται στο παρακάτω σχήμα. Στο πρώτο σχήμα παρατηρούμε πως η μεμβράνη, πάλλεται ελεύθερα και ένας ήχος (μπόουουμμμ) ακούγεται. Αυτός προκύπτει, αν για παράδειγμα δεν «φοράμε» resonant head, στα τύμπανα μας. Το δεύτερο σχήμα, προκύπτει αν και οι δύο μεμβράνες, πάλλονται ομοιόμορφα (προϋπόθεση να είναι ίδιου πάχους και ίδιου κουρδίσματος). Στην περίπτωση αυτή οι μεμβράνες αλληλοεξουδετερώνουν τον παλμό, αφού πιέζουν και οι δύο συνεχώς με την ίδια δύναμη αέρα, μέχρι να σταματήσει η ταλάντωσή τους. Το τρίτο σχήμα αντιπροσωπεύει την ταλάντωση που παράγεται από διαφορετικού πάχους και κουρδίσματος μεμβράνες, με ένα φαινομενικά μπερδεμένο αποτέλεσμα ταλάντωσης, αλλά επιθυμητό πολλές φορές και χρήσιμο, όπως θα δούμε παρακάτω. Οι παράγοντες όμως που επηρεάζουν το ηχητικό αποτέλεσμα του set μας, είναι δύο: Ο ένας είναι η τάνυση που ο κάθε μουσικός, εφαρμόζει στο δέρμα κατά το κούρδισμα, και ο δεύτερος παράγοντας είναι η επιλογή του δέρματος που θα τοποθετηθεί. Δηλαδή η διάμετρος και το πάχος του. Έτσι για να μην αγοράζουμε τυχαία, πρέπει να γνωρίζουμε τον γενικό κανόνα που λέει πως: τα παχύτερα δέρματα και τα μεγάλης διαμέτρου, παράγουν χαμηλότερες συχνότητες και το αντίθετο. Αυτό συμβαίνει, γιατί όσο περισσότερη μάζα προστίθεται σε μια μεμβράνη, τόσο μειώνεται η ταλάντωσή της. *Παρένθεση: Εδώ νομίζω πως είναι κατάλληλη η στιγμή, να αναφέρουμε μια παγίδα στην οποία πέφτουν πολλοί συνάδελφοι και δεν αναφέρομαι σε κάτι ιδιαίτερο, αλλά σε μια απλή πρόβα σε studio της γειτονιάς. Ας το δούμε από τη μεριά του group. Τα περισσότερα γκρουπάκια που επισκέπτονται τα προβάδικα παίζουν σκληρή μουσική. Οι επίδοξοι ντράμερ για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της μουσικής που παίζουν, αγοράζουν τύμπανα, ή αρέσκονται να παίζουν, σε τύμπανα μεγάλης διαμέτρου και βάθους χρησιμοποιώντας δέρματα muffle και βαριά όπως τα δέρματα λαδιού. Οι ιδοκτήτες των προβάδικων τώρα, για να αντεπεξέλθουν στο κάφρικο στυλ και στις ζημιές που προξενούν κάποιοι, ντύνουν τις ντραμς με επίσης βαριά δέρματα, που έχουν και μεγαλύτερη διάρκεια χρήσης. Να γιατί λοιπόν δεν βγαίνει ήχος στις πρόβες. Τα βαριά δέρματα που έχουν τοποθετηθεί για ξεχωριστό λόγο από τον καθένα, παράγουν χαμηλής συχνότητας ήχους (ιδίως αν είναι και μουφλαρισμένα), με αποτέλεσμα τα τύμπανα, να παίζουν πάνω στις συχνότητες του μπάσου και το αντίθετο. Έτσι αναγκάζονται οι μουσικοί, να δυναμώνουν συνέχεια ο ένας μετά τον άλλο με αποτέλεσμα τη δημιουργία χάους και βαβούρας ακόμα και σε slow ή ποιο ήσυχα κομμάτια Ένα άλλο όργανο που επηρεάζεται αρνητικά από την κακή συνεργασία ντράμερ και μπάσου, είναι τα πλήκτρα. Ας μην ξεχνάμε και τον ερμηνευτή μας. Προσέξτε, γιατί ο διαχωρισμός των συχνοτήτων σε μια πρόβα είναι αποτέλεσμα δουλειάς, συνεργασίας και υποχωρήσεων στο group. *Τέλος παρένθεσης. Συνεχίζοντας, πρέπει να καταλάβουμε, πως το ηχητικό αποτέλεσμα του κουρδίσματος, δεν οφείλεται μόνο στα δέρματα, αλλά και στο είδος των ξύλων που έχει το set μας, τα μέταλλα που το απαρτίζουν και το δέσιμό του. Εμείς επικεντρωνόμαστε στο κούρδισμα που γίνεται σε ένα set στο σημείο των δερμάτων και γενικά καταπιανόμαστε τώρα, με τα συνήθη απλά τύμπανα, όπως είναι τα τομ, χωρίς να αποκλείσουμε όμως, πως η bass drum και το snare, δεν κουρδίζονται με τον ίδιο τρόπο. Απλά αυτά τα δύο έχουν κάποιες μικρές ιδιαιτερότητες. Ιδίως το ταμπούρο, είναι το τύμπανο που εκφράζει την προσωπικότητα του κάθε ντράμερ. Στη συναυλία το 99% των ντράμερ ότι και να μη φέρει μαζί, το ταμπούρο θα το έχει για να το στήσει στο live. Έτσι, για να αρχίσουμε, αυτά που θα χρειαστεί να έχουμε μαζί μας, οπωσδήποτε ένα κοινό, απλό, κλειδί κουρδίσματος και μπακέτες. Εδώ αποκλείουμε ειδικά κλειδιά κουρδίσματος που κυκλοφορούν στην αγορά, δυναμόκλειδα, πένσες και άλλες πατέντες που μπορεί να βλάψουν το κέλυφος του τύμπανου και το στεφάνι. Είτε έχουμε ένα νέο drumset είτε ένα παλιό, η διαδικασία θα πρέπει να ξεκινά από τον έλεγχο της αρτιότητας του κελύφους τόσο για το αν είναι σκεβρωμένο, αλλά και για το αν το κόψιμο της άκρης του, (το χείλος όπου θα ακουμπήσει το δέρμα), είναι ευθεία. Το χείλος αυτό ονομάζεται bearing edge. Όσο ποιο κοφτό σε μοίρες είναι αυτό το χείλος, τόσο ποιο πρίμος θα είναι ο ήχος, λόγω της μικρότερης επιφάνειας που θα ακουμπά το δέρμα. Αυτό το σημείο θα πρέπει να είναι λείο και απαλό στην αφή και για να διαπιστώσουμε αν είναι ομοιόμορφο θα πρέπει να ακουμπήσουμε το τύμπανο (φυσικά χωρίς δέρμα) σε λεία επιφάνεια και να διαπιστώσουμε κατά πόσο δεν αφήνει από κάτω κενά. Σε περίπτωση που διαπιστώσουμε πρόβλημα, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε ειδικό, ώστε να διορθωθεί. Μην επιχειρήσετε να λειάνετε μόνοι σας τις άκρες αυτές αν δεν γνωρίζετε πως, γιατί στη πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών, η ζημιά είναι ανεπανόρθωτη. Εννοείται πως η όλη διαδικασία αρχίζει με το κέλυφος να ακουμπά σε λεία επιφάνεια (πάτωμα) και όχι πάνω στις βάσεις της ντραμς. Στα set που ήδη έχουν χρησιμοποιηθεί, και αντικαθιστούμε δέρμα, οι άκρες αυτές, πρέπει να καθαρίζονται από χνούδια και σκόνη και σε όλες τις περιπτώσεις, να λιπαίνονται ανεπαίσθητα με κάποιο είδος ελαφρού λιπαντικού π.χ., σιλικόνη, πάντα με φειδώ και χωρίς υπερβολές. Θέλουμε απλά το δέρμα κατά την εφαρμογή του, να γλιστράει απαλά στην επιφάνεια αυτή. Ο λόγος είναι η πανταχού ομοιομορφία. Το επόμενο βήμα, είναι η τοποθέτηση του δέρματος. Πριν ακουμπήσει στο τύμπανο, θα πρέπει απαλά να τσακίσουμε τις άκρες του, όπως στην εικόνα για να το προετοιμάσουμε για το σοκ του τσακίσματος που θα δεχθεί κατά το κούρδισμα. Από πάνω, εφαρμόζουμε το στεφάνι και αρχίζουμε να βιδώνουμε της βίδες (tension rods) μέχρι να σφίξουν όσο πάει με τα δάκτυλα. Χρησιμοποιώντας το κλειδί του κουρδίσματος, αρχίζουμε να βιδώνουμε τις βίδες, όχι όμως κυκλικά. Εδώ χρησιμοποιούμε σταυρωτή μέθοδο σφιξίματος, όπως για παράδειγμα στην αλλαγή ελαστικού του αυτοκινήτου. Άσχετα αν τα τύμπανα μας έχουν 6, 8, 10, 12 βίδες ακολουθούμε πάντα την ίδια μέθοδο Ακολουθήστε το παραπάνω σχήμα, ανάλογα με τον αριθμό των κλειδιών που έχουν τα τύμπανα σας. Στην αρχή, γυρίζουμε το κλειδί μας, για μια πλήρη περιστροφή σε κάθε βίδα, μέχρι το δέρμα να εμφανίσει, ένα υποτυπώδες τέντωμα. Τώρα είναι η στιγμή που μπορούμε να του εφαρμόσουμε πίεση, έτσι ώστε να προκαλέσουμε ένα pre-stretch. Το κούρδισμα συνεχίζεται με μικρότερες στροφές για τη κάθε βίδα με το κλειδί μας, μέχρις ότου το τύμπανο, παράγει την πρώτη ικανοποιητική νότα. Εδώ αρχίζει και η μικρορύθμιση. Η δοκιμασία του ήχου, γίνεται χτυπώντας με τη μπακέτα το δέρμα κοντά σε κάθε βίδα (κλειδί), σε απόσταση 1-2 δάκτυλα από το στεφάνι. Θα πρέπει, κάθε σημείο να παράγει τον ίδιο τόνο με άλλο σημείο. Αυτό επιτυγχάνεται ξεκινώντας από το σημείο με τον υψηλότερο τόνο και προσαρμόζουμε μικρορύθμιση στο επόμενο απέναντι, με μόλις το πολύ 1/4 της πλήρους ολόκληρης στροφής του κλειδιού κουρδίσματος. Αν τεντώσουμε από τώρα υπερβολικά, το συνολικό τέντωμα πολλαπλασιάζεται δραματικά και θέλει προσοχή. Τελειώνουμε, όταν η επιθυμητή νότα παραχθεί. Για το πια νότα είναι αυτή θα μιλήσουμε παρακάτω. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται από την αρχή, και για το δεύτερο δέρμα του τύμπανου, καταλήγοντας όμως και τα δύο να παράγουν την ίδια νότα. Για τους λιγότερο έμπειρους, όταν έρθει η στιγμή να κουρδίσουμε το δεύτερο δέρμα καλό θα είναι να απομονώσουμε το πρώτο, βάζοντάς το να ακουμπά στο πάτωμα, πάνω σε ένα χαλί ή σε ύφασμα. Στο τέλος σηκώνουμε το τύμπανο και κάνουμε τη μικρορύθμιση και των δύο. Ο τρόπος που αναφέραμε εδώ εφαρμόζεται σε όλα τα τύμπανα του set και είναι ο ποιο συνήθης τρόπος, με το πάνω δέρμα, να είναι ίδια κουρδισμένο με το κάτω. Ποιες είναι όμως η σωστές νότες, που θα πρέπει να κουρδίσουμε τη ντραμς μας; Αυτό το ερώτημα για μερικούς ούτε που έχει τεθεί, γιατί απλά δεν γνωρίζουν ότι και τα τύμπανα κουρδίζονται σε νότες. Ακόμα και από τους γνώστες του κουρδίσματος αγνοείται η υπόθεση, πως και το εμπειρικό κούρδισμα με το αυτί πάλι νότες παράγει. Στο σημείο αυτό θα πρέπει επιτέλους, να κάνουμε πέρα τις προστριβές μας και τα μίση με τον μπασίστα του συγκροτήματός μας και με την καρδιά μας πέτρα να ζητήσουμε ευλαβικά τη βοήθειά του, μια και από τους μουσικούς που οι συχνότητες του οργάνου είναι πιο κοντά στις δικές μας είναι αυτός. Και εξάλλου, μπορεί η πλειοψηφία των ντράμερ να μην γνωρίζει νότες, αλλά ο μπασίστας κάτι ξέρει. Από την εμπειρία μου και της ωδειακές μου σπουδές, αν και λίγες αλλά χρήσιμες, προτείνω 3 τρόπους κουρδίσματος με νότες, τον εξής ένα: Ξεκινάμε αφού έχουμε ως στάνταρ, πως η μπότα, κουρδίζεται πάντα σε Ντο. Βρίσκει ο μπασίστας μας ένα Ντο στην ταστιέρα του και μας το δίνει μέχρι να παράγει η μπότα μας μπροστά πίσω την επιθυμητή αυτή νότα. Εννοείται πως τα κουρδίσματα, γίνονται με ελεύθερες τις μεμβράνες των τυμπάνων, χωρίς το παραμικρό muffle. Αυτό είναι άλλο θέμα. Το επόμενο τύμπανο που θα κουρδίσουμε, είναι το snare. Στο ταμπούρο, κατά την ανωτέρα διαδικασία, κουρδίζουμε (από μπάσα προς πρίμα), είτε σε Μι, είτε σε Φα, είτε σε Σολ. Για τους χεβάδες, καλό είναι το Μι. Για τους τζαζίστες καλό το Σολ. Ας υποθέσουμε λοιπόν, πως το ταμπούρο μας, κουρδίστηκε σε Σολ. Σε ένα set με δύο τομ και ένα βαθύ, περνάμε στο βαθύ και το κουρδίζουμε πάλι Σολ αλλά μια οκτάβα κάτω. Συνεχίζουμε στο δεύτερο τομ, αυτό που βρίσκεται δηλαδή πάνω από το βαθύ μας και ανεβαίνουμε μια διαφορά (διάστημα) τρίτης καθαρής, δηλαδή περνάμε στη νότα Σι. Δηλαδή Σολ, Λα, Σι, διαφορά τρίτης. Παρομοίως και στο πρώτο τομ, αυτό που βρίσκεται πάνω από το ταμπούρο μας. Διαφορά τρίτης πάλι από τη Σι. Δηλαδή Σι, Ντο, Ρε. Η νότα Ρε είναι η νότα του πρώτου τομ που θέλουμε να ακουστεί. Αυτή η διαδικασία, γίνεται ακριβώς και αν ξεκινήσουμε από το ταμπούρο σε Μι ή Φα. ΚΟΛΠΑ Τι γίνεται αν το set μας αποτελείται από περισσότερα τύμπανα; Πάλι ξεκινάμε από το βαθύ πηγαίνοντας προς το ποιο πρίμο τομ. Γιατί πρέπει πάντα να έχουμε διαφορά τρίτης στις νότες; Δεν πρέπει πάντα να έχουμε διαφορά τρίτης στις νότες, αλλά αυτός ο τρόπος είναι συνήθης. Η διαφορά τρίτης, αφορά τύμπανα που δεν είναι πνιγμένα, φοράνε λεπτά δέρματα που αναδεικνύουν τις συχνότητες, τη χροιά και την τονικότητα και γενικότερα τα χαρακτηριστικά του οργάνου. Όσο ποιο βαριά δέρματα χρησιμοποιούμε και όσο ποιο μεγάλα σε διάμετρο τύμπανα, η διαφορά τρίτης, θα μας δίνει την εντύπωση, πως σχεδόν όλο το set μας παράγει την ίδια νότα. Τι κάνουμε εκεί; Ας υποθέσουμε πως παίζουμε Classic και Hard Rock. Εκεί μια καλή λύση, είναι να περάσουμε σε διαστήματα τετάρτης, αφού τα τύμπανά μας και παχύτερα δέρματα θα έχουν, αλλά και κάποιο είδος muffle θα έχουμε χρησιμοποιήσει. Τώρα αν το set μας είναι ντυμένο με δέρματα λαδιού κάργα στη ταινία και στα Ο rings, μην περιμένουμε και πολλά. Ένα κούρδισμα σε διαστήματα πέμπτης θα φτιάξει κάπως την κατάσταση. Γενικά, όσο ποιο καθαρό ήχο έχουμε τόσο ποιο πολύ μικραίνουμε τα διαστήματα κουρδίσματος και το αντίθετο. Για τους περισσότερο ψαγμένους υπάρχει και η λύση του κουρδίσματος των τομ κυρίως στη πεντατονική κλίμακα! ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ Μιλήσαμε ως τώρα, για κούρδισμα των τυμπάνων, με το πάνω και το κάτω δέρμα στην ίδια νότα. Τι συνεπάγεται αυτό; Παραγωγή ζεστού ήχου με αρκετό sustain. Η διάρκεια είναι λογικό να παραμένει καλή αφού και τα δύο δέρματα ταλαντώνονται το ίδιο. Οι αρμονικές δεν επηρεάζονται συνήθως από αυτή την επιλογή και είναι αρκετές. Νομίζω πως είναι και το ποιο όμορφο κούρδισμα, για να αναδειχθεί ο ήχος του τυμπάνου. Άλλη παραλλαγή κουρδίσματος είναι όταν το κάτω δέρμα είναι λιγότερο τεντωμένο. Αυτό μας δίνει ένα αποτέλεσμα όπου, η διάρκεια του ήχου και τα χαρακτηριστικά, μειώνονται κάπως, καθώς και οι αρμονικές του τυμπάνου. Ο ήχος γίνεται ποιο σκληρός, αλλά αλλάζει και η νότα που κουρδίσαμε από την αρχή κατεβάζοντας (μπασάροντας) όλο το τύμπανο. Τέλος, αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζει όταν το κάτω δέμα είναι περισσότερο τεντωμένο από το πάνω, Αυτό μας δίνει ένα ανάλογο αποτέλεσμα με τον προηγούμενο τρόπο, αλλά χτυπώντας τη μπακέτα στο πάνω δέρμα και σταματώντας την ταλάντωσή του κατά το παίξιμο, το κάτω πάλλεται ποιο γρήγορα δίνοντας ένα επιτρέψτε μου, βροντερό αποτέλεσμα, χωρίς να έχουμε σοβαρές αλλαγές στη νότα που το κουρδίσαμε. Η πρακτική αυτή, εφαρμόζεται και στο ταμπούρο, αλλά για άλλο λόγο. Εκεί επιτυγχάνουμε, τη μείωση του ενοχλητικού για κάποιους βουίσματος της χορδιέρας ΧΡΟΙΑ ΤΟΥ ΤΥΜΠΑΝΟΥ Για όσους έχουν ασχοληθεί παραπάνω με το θέμα κουρδίσματος και ήχου των τυμπάνων, προφανώς γνωρίζουν πως ένα γυμνό από δέρματα τύμπανο, παράγει ή μάλλον έχει κάποια χαρακτηριστική χροιά. Αυτό είναι κάτι διαφορετικό από τον τόνο που παράγουμε κατά το κούρδισμα με τα δέρματα επάνω. Ανάλογα την ποιότητα των ξύλων η χαρακτηριστική χροιά του κελύφους είναι καλλίτερη αναλόγως. Κάθε κέλυφος πάλλεται σε συγκεκριμένη συχνότητα. Αν θέλουμε να ακούσουμε αυτή τη χροιά, θα πρέπει να κρατήσουμε (κρεμάσουμε) το κέλυφος από μέσα με το δάχτυλο μας και να το χτυπήσουμε ελαφρά με ένα κοπανάκι. Η νότα που θα παραχθεί, είναι ο ήχος της καρδιάς του τυμπάνου μας. Αυτή η νότα είναι το χαρακτηριστικό του. Για τους προχωρημένους, το κούρδισμα της ντραμς γίνεται βάση της χροιάς του κάθε τύμπανου. Είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί αυτό, λόγω του ότι άλλες φορές θα πάρουμε καλό ήχο, επειδή το τέντωμα του δέρματος δεν θα εξουδετερώσει τη χροιά του κελύφους και άλλες φορές θα πάρουμε ένα άσχημο πνιγμένο ήχο επειδή οι συχνότητες αλληλοεξουδετερώθηκαν και αυτό μπορούμε να το δούμε στις παρακάτω κυματομορφές όπου: Κατά την πρώτη το κέλυφος και το δέρμα αλληλοσυμπληρώνουν το ένα το άλλο και κατά τη δεύτερη κυματομορφή: Το κέλυφος και το δέρμα αλληλοεξουδετερώνονται. ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Σε γενικές γραμμές, ασχοληθήκαμε με τους κανόνες κουρδίσματος και κάποια θεωρία κατανόησης το πώς δουλεύει το set μας. Το συμπέρασμα είναι πως δεν υπάρχουν στην ουσία κανόνες. Μόνο κάποιες πράγματα για να μπορέσει κάποιος αρχάριος να ξεκινήσει ή κάποιος έμπειρος να λύσει απορίες και να ξαναθυμηθεί ορισμένες αρχές. Η ιστορία είναι, πως η θεωρία παραμένει θεωρία αν κάποιος δεν εξασκηθεί. Πιστέψτε με, για να περάσετε στα δυναμόκλειδα και στα memokeys ή όπως η κάθε εταιρεία θέλει να τα ονομάζει, για να έχετε γρήγορα κουρδίσματα κ.λ.π, θα πρέπει πρώτα να μάθετε πως κουρδίζεται το drum set σας και μετά να αλλάξετε επίπεδο. Το κούρδισμα των τυμπάνων είναι πολύπλοκη υπόθεση για ένα αρχάριο και πολλές φορές έρχεται σε δύσκολη θέση σε ένα live ή ένα studio. Πως σας φαίνεται ένας κιθαρίστας να προσκαλεί άλλο κιθαρίστα για να του κουρδίσει την κιθάρα πριν το live; Η εμπειρία θα κάνει το κάθε πρωτάρη να κουρδίζει σωστά και με κλειστά μάτια. Σας ενημερώνω πως τα μισά σχεδόν στοιχεία προέρχονται από ιστοσελίδες στο internet και πολλά από προσωπική δουλειά και εμπειρία. Μπορείτε να πάρετε ακόμα περισσότερες πληροφορίες δίνοντας σας παρακάτω, κάποιες από τις πολλές ιστοσελίδες που αναφέρουν σχετικά. Όλες είναι στα Αγγλικά και ένας από τους λόγους γραφής αυτού του κειμένου, είναι πως δεν υπάρχει κάτι τουλάχιστο δημοσιευμένο στα Ελληνικά. Γι' αυτό δεν πειράζει καθόλου, αν σας άρεσε να το χρησιμοποιήσετε όπου θέλετε, αρκεί να πιάσει τόπο και να κάνετε σωστά η δουλειά σας. ΠΗΓΕΣ http://www.drumdojo.com/tech/toctuning.htm http://www.drummingweb.com/tuning.htm http://home.earthlink.net/~prof.sound/ http://www.acousticdrums.com/ad_frames/tuning_free_old.html http://www.musiccenters.com/dtune.html http://www.pearldrum.com/03_nuupdts/edu/freshapproach/snaredrum/tuning.html http://www.pearldrum.com/education/howto/index.html http://www.drumcentral.com/ictunedrums.htm http://www.musiciansfriend.com/document?doc_id=88281&src=3SOSWXXA http://www.remo.com/portal/pages/drumming/product_tips/Drumming+Product+Tips+Drumset.html http://www.musicyo.com/planet/tune_drums.asp http://www.drumsoloartist.com/Site/Drum_Tuning.html http://www.tedturnermusic.co.uk/acatalog/drumtuning.html Σας ευχαριστώ. Rockdrum