Short scale basses - De-tabooing the shorties!

[X-minor]

Το παρόν θέμα αναφέρεται στα short-scale μπάσσα, και "σκοπός" μου είναι να ενημερώσω όσους ενδιαφέρονται και να προσπαθήσω να "αθωώσω" τα καημένα τα μπασσάκια απ'το taboo και τους διάφορους μύθους που τα περιτριγυρίζουν. Προφανώς και το θέμα θα τ'αφιερώσω στο "ντόπιο" θιασωτη των shorties, στον Audiokostas, ο οποίος θα χαρώ να συμπληρώσει με τις δικές του γνώσεις κι εμπειρίες. 

 

 

Ένα μικρό intro. Τα short scale μπάσσα είναι ΚΑΝΟΝΙΚΑ μπάσσα, και δεν έχουν άλλες διαφορές από full scale μπάσσα εκτός της κλίμακας, η οποία στα short scale κυμαίνεται από 30" έως και 32-33".

 

Αρχικά, πάμε για λίγη (ΛΙΓΗ) ιστορία. Εν αρχή ην το κοντραμπάσσο. Κλασσικό, ρυθμικό (κυρίως :p) όργανο, γνωστό και ως βάρκα! Αρκετά μεγάλο σε μέγεθος, σχετικά μουντό ηχητικά και... μπάσσο! Το κοντραμπάσσο χρησιμοποιούνταν σε όλα τα gigs από τους απανταχού "μπασσίστες" μέχρι περίπου το 51. Κάπου εκεί, ο Leo Fender άρχισε να παράγει μαζικώς το πρώτο ηλεκτρικό μπάσσο, το γνωστό "Fender Bass" τότε (μια και ήταν το μοναδικό ηλεκτρικό μπάσσο), ή αλλιώς το πλέον γνωστό σε 'μας '51 Precision.

Το εν λόγω μπάσσο είχε τα ίδια κατασκευαστικά χαρακτηριστικά με τα περισσότερα μπάσσα που βλέπουμε και σήμερα. 4χορδο, Solid σώμα (τουτέστιν, μασίφ, ελληνιστί ;D), ένα μονό μαγνήτη (single coil), γέφυρα, μανίκι, κλειδιά κλπ. κλπ. κλπ., και φυσικά επί του θέματος, 34" κλίμακα.

 

ΟΜΩΣ. Αρκετά πριν τον Fender, υπήρξε ένας άνθρωπος που πρόλαβε την εφεύρεση του πρώτου καθαρά ηλεκτρικού μπάσσου με solid σώμα. Ο Paul Tutmarc, βασιζόμενος στο design της κιθάρας, και με έναυσμα το εξαιρετικά μεγάλο και άβολο κατά τη μεταφορά σχέδιο του κοντραμπάσσου, εφηύρε το πρώτο ηλεκτρικό "οριζόντιο", ένταστο (sic) τετράχορδο μπάσσο, το οποίο και βγήκε για πρώτη φορά το 1935 στον κατάλογο της εταιρίας του, Audiovox. Η γενική ιδέα ήταν η παραγωγή ενός οργάνου με τις ηχητικές ιδιότητες του μπάσσου συνδυασμένες με την ευκολία στη μεταφορά, καθώς και στο παίξιμο, της ηλεκτρικής κιθάρας. Από το συγκεκριμένο μπάσσο κυκλοφόρησαν πολύ λίγα κομμάτια, και δυστυχώς (ή ευτυχώς...?) δεν είχε την αναμενόμενη επιτυχία. Αργότερα, το 1947, ο γιός του Bud Tutmarc προσπάθησε να λανσάρει ένα μπάσσο με παρόμοιο σχεδιασμό υπό τη μάρκα Serenader, που επίσης απέτυχε στην αγορά, και προφανώς η σκυτάλη δώθηκε αργότερα στον Fender.

 

Τι σχέση έχει όμως το παραπάνω με τα short-scale. Το προαναφερθέν μπάσσο είχε κλίμακα 30,5", και προφανώς το πρώτο ηλεκτρικό μπάσσο ήταν ένα short-scale! Η 34" κλίμακα εδραιώθηκε με το πρώτο ηλεκτρικό μπάσσο του fender λοιπόν.

 

Από 'κει και πέρα, με τα χρόνια υπήρξαν διάφορα μοντέλα μπάσσων πέραν των γνωστών Fender, με τα περισσότερα να έχουν κλίμακα 34", όπως καθιερώθηκε από τον Leo. Και πάλι όμως, μετά την "απενοχοποίηση" του μπάσσου και μετά από ανάλογη ζήτηση, κυκλοφόρησαν αρκετά short-scale μπάσσα, αφού παρα πολλοί κιθαρίστες "φορτόνωνταν" με το ρόλο του μπασσίστα, και ζητούνταν μπάσσα με "μικρότερα μανίκια" ώστε να τους είναι ευκολότερο να κινηθούν στην ταστιέρα, ερχόμενοι από την κιθάρα.

 

Θα αναφέρω ένα από τα πρώτα short scale μπάσσα που έγιναν αρκετά διαδεδομένα, το EB-3 της Gibson (γνωστό και ως ταυράκι, από την SG, μια και είχε την ίδια σχεδίαση). Η Gibson δεν παρήγαγε μπάσσο με την κλασσική 34" κλίμακα μέχρι το '63, όπου πρωτοβγήκε το Thunderbird. Ιδού και μια εικόνα του EB-3.

 

 

Ιστορία τέλος, πάμε σε λίγη (ΛΙΓΗ) (μπακαλο-απλή) φυσική.

 

Επειδή μιλάμε για short scale μπάσσα, πράγμα που έχει να κάνει με την μικρότερη τους κλίμακα (32" ή και 30,5") αντί της κλασσικής (34") ας δούμε λίγο το θέμα κλίμακα. Η κλίμακα είναι η απόσταση από τη γέφυρα έως το nut, και έχει άμεση σχέση με την τάση των χορδών, η οποία με τη σειρά της έχει σχέση με το κούρδισμα.

 

Ένα 4χορδο μπάσσο κουρδίζεται όπως οι πρώτες τέσσερις χορδές της κιθάρας (Μι, Λα, Ρε, Σολ) μια οκτάβα όμως χαμηλότερα από την κιθάρα. Πράγμα που σημαίνει πως για να υπάρξει μεγαλύτερη τάση, έτσι ώστε να "τσιτωθούν" οι χορδές αρκετά ώστε να επιτευχθεί το χαμηλό αυτό κούρδισμα (σε σχέση με μια κιθάρα πάντα) χωρίς οι χορδές να είναι εντελώς χαλαρές, χρειάζεται και αρκετά μεγαλύτερη κλίμακα - όπως φυσικά και το (δεδομένο λόγω μπάσσου) αρκετά μεγαλύτερο gauge χορδών. Εξ'ου και ορισμένα 5χορδα μπάσσα με 35" κλίμακα, φτιαγμένα έτσι για επίτευξη της καλύτερης ηχητικής "ποιότητας" της 5ης χαμηλής χορδής (Σι).

 

Η μεγαλύτερη κλίμακα όμως, συνήθως μεταφράζεται και σε μεγαλύτερο ("μακρύτερο") μέγεθος μανικιού, μια και όσο αυξάνεται η κλίμακα αυξάνεται και η απόσταση μεταξύ των τάστων. Πράγμα που κάνει προφανώς ένα μπάσσο αρκετά πιο δύσκολο να παιχτεί από κάποιον συνηθισμένο σε κιθάρα.

 

Και κάπου εκεί φυσικά έγκειται και το "taboo" του θέματος short scale μπάσσο. Πάρα μα πάρα πολλοί μπασσίστες ισχυρίζονται πως ένα short scale μπάσσο δεν έχει την ίδια απόκριση, ίδια τάση χορδών και ίδια ηχητικά αποτελέσματα με ένα full scale. Και φυσικά έχουν δίκιο.

 

Ένα short scale μπάσσο είναι λογικό να "χάνει" ελαφρώς στις χαμηλότερα κουρδισμένες χορδές (Μι, Λα) σε σχέση με ένα full scale λόγω της μικρότερης κλίμακας. Οι χαμηλότερα κουρδισμένες χορδές, ως αποτέλεσμα, είναι ελαφρώς πιο "λάσκα", πιο χαλαρές από ένα full scale μπάσσο, και ως εκ τούτου οι παραπάνω ισχυρισμοί έχουν και "επιστημονικό" έδαφος, και προφανώς αλλάζει αρκετά και ο ήχος, καθώς και η αίσθηση κατά το παίξιμο.

 

Το γεγονός αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα πως ο ήχος είναι χειρότερος, ή λιγότερο "αληθινός/αυθεντικός" από των full scale. Αυτή η κατασκευαστική του ιδιότητα κάνει τις χαμηλές χορδές αρκετά "mellow", κάπως "λαστιχένιες" ηχητικά με λιγότερο top end. Είναι γνωστό πως σε αρκετές περιπτώσεις ο ήχος των short scale "φέρνει" λιγάκι στον ήχο του κοντραμπάσσου, με εξαίρεση φυσικά την ύπαρξη sustain (λόγων τάστων προφανώς).

 

Στις υψηλότερα κουρδισμένες χορδές όμως (Ρε, Σολ), ένα short scale έχει μια διαφορετική ποιότητα που το κάνει πάρα μα πάρα πολύ θελκτικό σε πολλούς μπασσίστες, και μάλλιστα για τους θιασωτες των shorties αυτή η συγκεκριμένη "ποιότητα" είναι καθοριστικός παράγοντας στην επιλογή τους, μια και δεν μιλάμε μόνο για το κατά πόσον βολεύεται κάποιος παικτικά.

 

Οι υψηλότερα κουρδισμένες χορδές, λοιπόν, σε ένα short scale, λόγω της μικρότερης κλίμακας, έχουν ένα πιο mellow, "τραγουδιστό" ήχο, αντίθετα με τις "καμπάνες" των full scale. Και φυσικά με το "καμπάνες" εννοώ τον ξεκάθαρο, πριμαριστό ήχο των εν λόγω χορδών.

 

Βάσει των παραπάνω, λοιπόν, πιστεύω είναι προφανώς πως αν και τα δύο είδη ανήκουν στην κατηγορία "Μπάσσα", είναι και τα δύο όργανα με διαφορετικές ιδιότητες, ηχητικά, παικτικά ακόμα και αισθητικά, και ουσιαστικά κανένα δεν υστερεί ή υπερτερεί σε σχέση με το άλλο. Υπάρχουν και τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα στο καθένα, αλλά αυτά έχουν να κάνουν καθαρά με την κρίση του παίκτη και τις περισσότερες φορές είναι εντελώς υποκειμενικά, όπως άλλωστε και η επιλογή ενός εκ των δύο.

 

Έχοντας όλα τα παραπάνω υπ'όψην, ας βάλω στο παιχνίδι και το θέμα ενισχυτή και ηλεκτρικών, μια και πιστεύω είναι πολύ βασικό στο να δώσει ένα τέλος (ναι καλά) στην όλη διαμάχη "short scale vs full scale".

 

Και τα δύο αυτά είδη χρησιμοποιούν τα ίδια απολύτως ηλεκτρικά μέρη. Ίδιους μαγνήτες, ίδια ποτενσιόμετρα, ίδιες προενισχύσεις, ίδια jack, ίδιους διακόπτες, επιλογείς κλπ. κλπ. κλπ. Και φυσικά και τα δύο "κουμπώνονται" στους ίδιους μπασσοενισχυτές. Είναι λογικό λοιπόν πιστεύω να μιλάμε για μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα, όταν ειδικά σήμερα, έχουμε όλοι τη δυνατότητα με οποιοδήποτε όργανο, να επιλέξουμε τον κατάλληλο ενισχυτή και τους κατάλληλους μαγνήτες και την κατάλληλη προενίσχυση για να φέρουμε τον ήχο εκεί ακριβώς που θέλουμε. Όπως μπορούμε (και πολλές φορές έτσι και πράττουμε) να "βγάλουμε" τα ενοχλητικά πρίμα μέσω του ενισχυτή ή της προενίσχυσης σε ένα full scale μπάσσο, έτσι, αν θελήσουμε, μπορούμε και να προσθέσουμε αυτό το top end που ίσως λείπει από ένα short scale.

 

Δεν είναι λοιπόν τα short scale ούτε μπάσσα "για φλώρους", ούτε μόνο για ανθρώπους με μικρότερα χέρια (που ίσως αισθάνονται άβολα σε μεγαλύτερη κλίμακα) αλλά ούτε και τα full scale είναι τα "αντρικά" μπάσσα. It all comes down to preference.

 

Τέλος, θα προτρέψω τους φίλτατους μπασσίστες του forum να πάνε και να δοκιμάσουν ενα short scale, μια και η μαγεία τους είναι διαφορετική, και ποτέ δεν ξέρεις που θα κολλήσεις.

 

Αναφέρω επιγραμματικά ορισμένους γνωστούς μπασσίστες που χρησιμοποιούν/ούσαν/έχουν χρησιμοποιήσει short scale μπάσσα.

 

• Paul McCartney
• John Entwistle
• Allen Woody
• Bob Daisley
• Les Claypool
• Jack Bruce
• Bill Wyman
• Mike Watt
• Stanley Clarke
• Jack Casady
• Phil Lesh
• Peter Hook
• Felix Pappalardi
• Alan Lancaster
• Andy Fraser
• Chris Murphy

... Και πάρα πάρα πάρα πολλοί άλλοι, γνωστοί και άγνωστοι.

 

Έχω και αρκετές φωτογραφίες, αλλά δεν τις παραθέτω 1)προς αποφυγή G.A.S. και 2)πολλές είναι φωτογραφίες μελών άλλων fora καθώς και διαφόρων sites και δεν ξέρω τι παίζει ακριβώς, οπότε δεν θα'θελα να τις χρησιμοποιήσω. Με μια αναζήτηση στον γκούγκλη βρίσκετε ότι θέλετε! ;)

 

Αν έκανα κάποιο λάθος σχωρέστε με και feel free να προσθέσετε, διορθώσετε και σχολιάσετε.

Επεξεργασμένο 26 Ιανουαρίου 2022 από Yannis Methenitis

[BASSKILLER]

πάρα πολύ κατατοπιστικό άρθρο. ;)

[audiokostas]

πάρα πολύ κατατοπιστικό άρθρο. ;)

Μπράβο βρε Μινόρε. Ωραίο αρθράκι.

Δύο παρατηρήσεις μόνο.

 

Πρώτον ότι τα 32" για να είμαστε πιο ακριβείς θεωρούνται ως medium scale παρά short και κατά την άποψή μου είναι η χρυσή τομή. Υπήρχαν στη γκάμα της Fender (Stu-Hamm, PJ535 etc), της Aria (σειρά TSB) και άλλων εταιρειών αλλά δεν είναι, για άγνωστους σε μένα λόγους, ιδιαίτερα δημοφιλής.

 

Δεύτερο μην ξεχνάμε ότι, αν και όντως η τάση μεταβάλλεται (συγκρίνοντας ομοειδείς χορδές σε full και short), αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι η τάση βελτιώνεται τοποθετώντας high tension χορδές. Εφαρμόζοντας προσωπικά αυτή τη λύση (με Daddario Chromes - flatwounds) στο short scale μου, δεν υπάρχει καμία αίσθηση "πλαδαρότητας".

 

Σας ευχαριστώ για την αφιέρωση. Επιφυλάσσομαι......

[X-minor]

Ευχαριστώ πολύ παιδιά!  :)

 

 

Κώστα παράλειψή μου ο όρος medium, απλά είχα στο μυαλό μου την 30" και 32" κλίμακα ως short, και πάνω στο διαχωρισμό των full/short ήταν πιο εύκολο για τις συγκρίσεις. Ηταν και βράδυ...  ;D

 

Thanks για την επισήμανση με τις χορδές, ομολογώ πως δεν τις σκέφτηκα καν (δεν έχω αγγίξει high tension στη ζωή μου!).  :)

 

Βάλε και καμμιά sexy φωτογραφία κι απ'τα δικά σου να'χουμε υλικό!

[The Genius Loci]

 

Ωραίο φίλε X-Minor.  ;)

 

Δεν του κάνεις ένα συγύρισμα να το ανεβάσεις στα Άρθρα?  ;)

[X-minor]

Ευχαριστώ TGL.  :)

 

I'm on it, αλλά θα το κάνω όταν έχω λίγο παραπάνω χρόνο. Περιμένω ακόμα τις φωτογραφίες του Audio.  ;D

[audiokostas]

Σόρρυ αλλά δεν έχω φωτογραφική αυτή την εποχή.

Εξάλλου ένα short μου έχει μείνει (το Landing L2).

To Dean Evo XM (πολύ καλό μπάσο για τα λεφτά του) το χει πλέον φίλος συμφορουμίτης.

Από τα υπόλοιπα, τα δύο είναι medium και τα άλλα long.

Από φωτό όμως (που υπήρχαν και σε άλλο post) από shorts όσες θες. Στο κάνω εγώ το πανόραμα του short. Καινούρια και παλιά, φθηνά και ακριβά  ;)

 

Ένα από τα ζητήματα που θα πρέπει να αναφερθεί είναι ότι οι δεν έχουν όλα τα short την ίδια αίσθηση. Και τι εννοοώ με αυτό. Όπως γνωρίζουμε η κλίμακα καθορίζεται από την απόσταση μεταξύ της γέφυρας και του nut. Αρα λοιπόν τοποθετώντας τη γέφυρα πιο κοντά στο μπράτσο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε full (ή τέλος πάντων medium) scale μπράτσο και να έχουμε short μπάσο. Και το αντίθετο.

Το βασικό μειονέκτημα των short είναι ότι υπάρχουν λίγα στην αγορά, από διαφορετικούς κατασκευαστές με διαφορετική φιλοσοφία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι δεν μπορεί κανείς να παίξει με την ίδια ευκολία αλλάζοντας μπράτσα ή σώματα όπως στα fenderoειδή long scale.

 

Τουλάχιστον αρχίζει και φθίνει η πεπαλαιωμένη αντίληψη ότι τα short είναι υποδεέστερα ποιοτικώς όργανα.

 

Δεν παύει όμως να με εκπλήσσει η μικρή προσοχή που τυγχάνουν (όπως αποδεικνύει και ο σχολιασμός -ή μάλλον η έλλειψη αυτού -του ποστ σου) όταν για πολλούς είναι σίγουρο ότι θα αποτελούσαν την ιδανική λύση.

[Evilnye]

Πάντως ιδανική λύση δεν την λέω απαραίτητα αν και θα μπορούσα να σκεφτώ πολλούς λόγους γιατί να πάρω short (μικρά δάχτυλα, πιο βολικό κτλ κτλ) από την άλλη έτσι απλά περιορίζεις τις επιλογές σου σε όργανα που πολύ συχνά κατασκευάζονται με τη λογική μαθητικά όργανα (πχ ένα βιολί 1/2 αντί 4/4) και γι αυτό υπάρχει και η άποψη ότι είναι υποδεέστερα.

 

Προσωπικά επιμένω εκ πείρας ότι με εξάσκηση οποιοδήποτε όργανο εξυπηρετεί μια χαρά, οπότε τελικά ο καθένας μπορεί να πάρει όποιο του αρέσει ή τον εμπνέει.

 

(Πάντως εκείνο το ημιακουστικό της ibanez, μόλις μαζέψω χρήματα μπορεί και να το σκεφτώ πολύ σοβαρά. Είναι τρελή μούρη)

 

Συγχαρητήρια για το άρθρο X :)

[audiokostas]

Πέρασε καιρός το ξέρω αλλά ξέρετε επίσης ότι τα αγαπάω.

Και το επσυναπτόμενο δεν το γνώριζα ούτε εκ φήμης και μιας και το ανακάλυψα πριν λίγες βδομάδες, είπα να το μοιραστώ μαζί σας.

Είναι Fender, είναι Precision, είναι MIJ (FujiGen 'Gakki' ) και τα φτιάξαν  κάπου μεταξύ 1992-3.

Scale 23"  :o

Όλο το μπάσο έχει μήκος όσο το nut-bridge ενός full scale. Ήτοι 34".

Ένα P-Bass νάνος.  ;D

[Evilnye]

Τι είναι αυτό ρε; Σαν να το περάσαν από photoshop είναι! :D