Επιλέγοντας ηχεία αναφοράς στο home studio

Δεν υπάρχουν βιομηχανικές προδιαγραφές που ανακηρύσσουν ένα σετ ηχείων σε ηχείο αναφοράς, studio ή reference monitor. Υπάρχουν όμως δύο σημαντικά σκέλη για την επιλογή τους. Το υποκειμενικό, αν έχει «καλό» ήχο και το τεχνικό βάσει προδιαγραφών.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι εάν ένα ηχείο ακολουθεί τις παρακάτω τεχνικές προδιαγραφές, είναι πολύ κοντά στο να έχει και τον ζητούμενο υποκειμενικά «καλό» ήχο. Και αυτό διότι ένα σωστό ηχείο είναι ο καθρέφτης της ηχογράφησης, που φανερώνει τα λάθη και δεν τα καλύπτει, ούτε τα ομορφαίνει, ώστε να μπορούμε να τα διορθώνουμε.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά

Ένα ηχείο αναφοράς (reference monitor) θα πρέπει να πληρεί κάποιες προδιαγραφές στις ακόλουθες παραμέτρους.

Distortion (Παραμόρφωση)

Επειδή περνάμε πολλές ώρες μπροστά στα monitor, αν έχουν ψηλή παραμόρφωση θα κουράσουν τα αυτιά μας εύκολα. Η παραμόρφωση πέρα από το ότι κουράζει έχει και σοβαρές συνέπειες στη διαύγεια, και την στερεοφωνική εικόνα.
Ένα monitor λοιπόν πρέπει να έχει χαμηλό δείκτη παραμόρφωσης με σημείο αναφοράς γύρω στα 96 db/m.

Frequency response (Απόκριση Συχνότητας)

Ιδανικά ότι μπαίνει στην είσοδο πρέπει να βγαίνει στα μεγάφωνα ατόφιο. Αυτό ονομάζουμε επίπεδη συμπεριφορά (flat response) και είναι δυστυχώς άπιαστο όνειρο.
Ένα monitor αναφοράς όμως πρέπει να έχει στο maximum μια διακύμανση +/-3 db στο εύρος του ακουστικού φάσματος που καλύπτει, σύμφωνα με τον όγκο του.
Σε ένα κοινό ηχείο αυτές οι διακυμάνσεις είναι πολύ μεγαλύτερες με αποτέλεσμα να μην είναι τονικά ισορροπημένα. Δηλαδή όσο βαθύτερες είναι οι λακκούβες και ψηλότερα τα βουνά στην καμπύλη, τόσο περισσότερο απέχουν από το πιστό και αυτό αποκαλούμε χρωματισμένο. Ιδανικά θα έπρεπε να είναι μια ευθεία με μια αποκοπή (roll-off) εκεί που το περιορίζει ο όγκος του.

Dispersion (Διασπορά)

Λόγω του ότι μαζί με την πηγή του ήχου ακούμε και τις αντηχήσεις του που προέρχονται από την κονσόλα, τους τοίχους κλπ, είναι σημαντική η συμπεριφορά των χαρακτηριστικών διασποράς των μεγαφώνων (off axis polar response). Τι απόκλιση έχουν στις 30 μοίρες απο το το κέντρο του μεγαφώνου (on axis); Όταν είναι ισορροπημένη συμπεριφορά χωρίς μεγάλες κορυφές και κοιλάδες, το αυτί δεν ξεγελιέται και συντονίζεται στην πηγή.

Power handling (Ισχύς)

Επειδή στην διαδικασία της ηχογράφησης ακούμε ασυμπίεστα όργανα (μπάσο, κιθάρα, synthesizer που κατεβαίνει στα 20hz) με μεγάλη δυναμική συμπεριφορά και όχι συμπιεσμένο πρόγραμμα που έχει υποστεί mastering, ένα καλό monitor πρέπει να διαθέτει αποθέματα ισχύος (Peak power handling) και καλή συμπεριφορά στις κορυφώσεις (transients). Ένα monitor αναφοράς θα πρέπει να διατηρεί τα χαρακτηριστικά του σε όλες τις εντάσεις και να μην υφίσταται φαινόμενα συμπίεσης (Power compression) από υπερθέρμανση των πηνίων.

Οι άλλες παράμετροι

Όταν λοιπόν, λαμβάνοντας τις παραπάνω παραμέτρους υπ' όψη, καταλήξουμε σε μερικά πιθανά ηχεία που συγκεντρώνουν τις minimum προδιαγραφές, ένα συγκριτικό τεστ κάτω από κοινές συνθήκες (χώρου και προγράμματος) θα είναι αυτό που σύμφωνα με το υποκειμενικό μας πλέον κριτήριο θα αναδείξει το monitor της επιλογής μας.

Ιδανικά μία σοβαρή σειρά monitor θα πρέπει να έχει την ίδια συμπεριφορά σε όλη της τη γκάμα (από το μικρό 5-ιντσο μέχρι και 15-ιντσο) με μόνη διαφορά την αποκοπή των χαμηλών δεδομένου του όγκου.

Για τις ανάγκες ενός project studio, ένα σετ close-range monitor (6,5 - 8 ιντσών γούφερ) είναι ιδανικά λόγω του ότι ο περιορισμένος χώρος μας επιβάλει να καθόμαστε σε μικρή απόσταση από αυτά. Η πληροφορία που μεταφέρει ένα σωστό ηχείο είναι ενδεικτική, αν όχι αρκετή για όλο το φάσμα (αν και μπορεί να υπολείπεται στα χαμηλά) και παράλληλα λόγω της μικρής απόστασης που έχουμε μαζί τους, επηρεάζονται στο ελάχιστο από τις αντηχήσεις των πίσω και πλαϊνών τοίχων.

Τα active (αυτοενισχυόμενα) είναι προτιμότερα καθώς οι ενισχυτές τους έχουν φτιαχτεί για τις συγκεκριμένες μονάδες (μεγάφωνα) και έχουν το απόλυτο ζευγάρωμα. Σε διαφορετική περίπτωση αν προτιμήσουμε passive (παθητικά) που αποτελούν την συντριπτική μειονότητα, θα χρειαστούμε ενισχυτή ο οποίος θα πρέπει να τα οδηγεί σωστά. Κάτι που θέλει κάποια γνώση και περισσότερη έρευνα για την απόκτηση του.

Εταιρίες με ιστορία στην κατασκευή monitor όπως ATC, Adam, Meyer, Genelec, PMC, JBL, Klein & Hummel, Dynaudio, Focal, κ.α. δεν είναι τυχαίες και παρά το γεγονός ότι κάποιο μοντέλο μπορεί να μη σταθεί στο ύψος του ονόματος που κουβαλάει, αυτό θα είναι εξαίρεση και δύσκολα θα πέσει κανείς έξω στην επιλογή του αγοράζοντας ένα σετ, αν και θα πρέπει να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη.
Υπάρχουν επίσης πολλές σοβαρές προτάσεις από εταιρίες όπως Tascam, Yamaha, M-Audio, Samson, Blue Sky, Tannoy, KRK, Event, Mackie, κ.α. που στοχεύουν σε ρηχότερη τσέπη με αξιοπρεπή μοντέλα.