What about "mastering"

Το mastering είναι πρώτα απ'όλα ένα κομμάτι της όλης παραγωγικής διαδικασίας. Ως κρίκος λοιπόν της όλης επεξεργαστικής και παραγωγικής αλυσίδας έχει και αυτό την σημασία και την αξία του και φυσικά λόγο ύπαρξης.

Δεν βρίσκω κανέναν απολύτως λόγο να το θεωρήσω ως το πιο σημαντικό κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας αλλά σίγουρα δεν βρίσκω και κανέναν λόγο να το υποβιβάσω ως ασήμαντο.....και βέβαια επαναλαμβάνω για μια ακόμη φορά (το έχω κάνει πολλάκις εδώ μέσα) πως οι συμμετέχοντες στην όλη διαδικασία πλην των ίδιων των δημιουργών είναι απλά συντελεστές και όχι συνδημιουργοί.


Λίγα λόγια περι μάστερινγκ (ή πρε-μάστερινγκ) όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ:

Κατ'αρχάς δεν πρέπει να ξεχνάμε πως υπάρχει το αρκετά απλό στην κατανόηση αλλά πολλές φορές περίπλοκο στην εφαρμογή θέμα της μετατροπής του προιόντος της μίξης στο κατάλληλο προς μαζική αναπαραγωγή format και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό είναι ένα θέμα που ξεκίνησε με την ανάγκη επεξεργασίας του τελικού προιόντος της μίξης κατά την "μεταφορά" του στους δίσκους βινυλίου οι οποίοι λόγω κατασκευής και ιδιοτήτων δεν μπορούσαν να αποτυπώσουν αυτούσιο (χωρίς μετατροπή) την ηχητική πληροφορία με ακρίβεια ......και αυτό φυσικά δεν είναι κάτι που έγινε ξαφνικά περιττό με την "εξαφάνιση" των δίσκων βινυλίου....το αντίθετο....σήμερα η ποικιλία των format αναπαραγωγής καθιστά ακόμη πιο ουσιαστική την ύπαρξη του mastering....έτσι έχουμε πχ τα κλασικά audio cd, τα "συμπιεσμένα" format (mp3 κλπ), τα format που θα επενδύσουν εικόνα (είτε μιλάμε για πολυκάναλο ήχο σε ένα dvd είτε μιλάμε για άλλες video εφαρμογές), έχουμε τα sacd, έχουμε κάποια radio ή video edits κλπ κλπ....και όλα αυτά πολύ πιθανόν να προκύπτουν από το ίδιο αρχικό προιόν....Στην ουσία λοιπόν βλέπουμε ότι πάντα υπάρχει μια κάποια ασυμβατότητα ανάμεσα στο τελικό προιόν της μίξης και στο μέσο μαζικής αναπαραγωγής και ακρόασης , είτε μιλάμε για τις ιδιαιτερότητες του βινυλίου, είτε για τα προβλήματα της πρώτης περιόδου των ψηφιακών μέσων (ποιότητα DA στα cd player, άγνοια πέρι dithering, λάθη κβαντισμού κλπ κλπ) είτε για τους περιορισμούς κάποιων σύγχρονων φορμά, είτε απλά για την τεράστια διαφορά ανάμεσα στα σύγχρονα ηχητικά στάνταρτς κατά την ηχογράφηση και την διατήρηση ενός απαρχαιωμένου μέσου αναπαραγωγής...
Άρα θα πρέπει κατ'αρχάς να καταλάβουμε πως το mastering (τουλάχιστον ως πρωταρχικός σκοπός) δεν είναι η τόσο η επεξεργασία σε ότι αφορά την αισθητική πλευρά της ηχητικής πληροφορίας όσο η μετατροπή του στο επιθυμητό format με τον καλύτερο και πλέον απροβλημάτιστο τρόπο.

Σε ότι αφορά λοιπόν την μουσική παραγωγή που είναι και του άμεσου ενδιαφέροντος μας το mastering περιλαμβάνει την μετατροπή του sampling freq/bitrate στο standard των audio cd's, την δημιουργία ενός track index συμβατού με τα αποδεκτά στάνταρτς, την επιλογή των κενών ανάμεσα στα tracks, την δημιουργία κάποιων fade in/out & crossfades αν αυτό είναι επιθημητό, την απαλοιφή πιθανών θορύβων (clicks&pops) που διέφυγαν από το mixing, το leveling μεταξύ των tracks, το συνολικό leveling και η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της δυναμικής περιοχής κλπ κλπ.....από εκεί και πέρα και αν αυτό είναι σκόπιμο και επιθημητό ο mastering engineer είναι πιθανόν να επέμβει και στην χροιά αλλά και στην δυναμική επεξεργασία των tracks πολλές φορές απλά στα πλαίσια ενός καλύτερου matching μεταξύ των tracks, κάποιες φορές ίσως πιο δημιουργικά και παρεμβατικά αλλά πάντα με την λογική της βελτίστοποίησης και όχι της αισθητικής παρέμβασης.

Είναι λογικό πως για να μπορέσουν να συμβούν όλα τα παραπάνω θα πρέπει να ισχύουν κάποιες προυποθέσεις τόσο σε ότι αφορά τον εξοπλισμό όσο και τον ανθρώπινο παράγωντα.
Έτσι μια τέτοια διαδικασία (όπως αντίστοιχα και πιθανότατα πολύ περισσότερο στην μίξη) χρειάζεται τον κατάλληλο χώρο (σε ότι αφορά την ακουστική του), το κατάλληλο monitoring σύστημα (σε ότι αφορά την απόδοση, το matching με τον χώρο, την δυνατότητα καλιμπραρίσματος κάθε εισόδου και εξόδου, την βεβαιώτητα της ηχτικής πιστότητας και διάυγειας όλων των διασυνδέσεων του συστήματος κλπ κλπ), το κατάλληλο metering σύστημα (ευέλικτο, ακριβές, με δυνατότητα clip metering,  συμβατό με διαφορετικά metering πρωτόκολα κλπ κλπ) το κατάλληλο μέσο αναπαραγωγής και επεξεργασίας - σταθμό εργασίας (συμβατό με όλα τα digital format, ικανό non destructive editing περιβάλλον, επεξεργαστική ισχύ, ύπαρξη ικανών επεξεργαστικών audio tools, dithering & noise shaping αλγόριθμων, όπως βέβαια και ικανοποιητικόυ sample rate convertion, δυνατότητα για ευέλικτη διασυνδεσιμότητα και ενσωμάτωση εξωτερικών επεξεργαστών κλπ κλπ), τα κατάλληλα αποθηκευτικά μέσα (υποστήριξη διαφορετικών format) και φυσικά ο κατάλληλος υλικοτεχνικός εξοπλισμός σε ότι αφορά την AD-DA και διασυνδεσιμότητα μεταξύ σταθμών επεξεργασίας (tranparency, sampling rate/bitrate compatibility κλπ κλπ).
Αυτό θα έλεγα πως είναι το απαραίτητο set up ενός comercial audio production suite.
Από εκεί και πέρα εισερχώμαστε στο θέμα της πιο παρεμβατικής - δημιουργικής επεξεργασίας η οποία (αν είναι επιθυμητή) απαιτεί και αυτή τον ανάλογοκατά περίσταση εξοπλισμό...αλλά εδώ εισερχώμαστε και στο θέμα υποκειμενικό γούστο και άποψη οπότε δεν θα μπω σε περαιτέρω λεπτομέρειες.....
....και φθάνουμε στον άνθρωπο-χειριστή.....
Δεν ξέρω αν υπάρχουν "μαγικά αυτιά" (...ή και αν χρειάζονται ακόμη) αλλά σίγουρα υπάρχουν οι έννοιες γνώση, εμπειρία, μουσική κουλτούρα και παιδεία, τεχνογνωσία και άποψη....και αυτές πάντα θα αποτελούν τον καθοριστικότερο παράγωντα είτε μιλάμε για επαγγελματίες είτε για ερασιτέχνες.....στην πραγματικότητα η μόνη ουσιαστική διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις 2 κατηγορίες ανθρώπων είναι πως στην πρώτη (επαγγελματίες) όλα τα παραπάνω (έμψυχα και άψυχα) είναι προυπόθεση και η έλειψη τους είναι απαράδεκτη ενώ στην δεύτερη οι ελείψεις σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς είναι αναμενόμενες και αποδεκτές.


Τι θέλω να πω λοιπόν;

Μπορεί ένας ερασιτέχνης να φτιάξει ένα καλό μάστερ? Φυσικά.. γιατί όχι; Απλά οι πιθανότητες μεταβάλονται ανάλογα με τις ικανότητες και γνώσεις του καθενός, τις προσδοκίες, , το υλικό, τον αντικειμενικό σκοπό και τέλος τέλος τον εξοπλισμό (όπως τον περιέγραψα πιο πάνω)

Μπορεί ένας "επαγγελματίας" να φτιάξει ένα κακό μάστερ?.....φυσικά....και γιατί όχι....ισχύουν και πάλι τα ίδια....απλά εδώ αφ'ενός δεν είναι και τόσο συνιθισμένο και αφ'ετέρου είναι απαράδεκτο να συμβαίνει.

...καλώς ή κακώς η στατιστική θα ευνοεί πάντα τον επαγγελματία.....και καλώς ή κακώς όσο υπάρχουν άνθρωποι ή εταιρίες που έχουν την δυνατότητα να επιλέγουν την καλύτερη δυνατή λύση για το προιόν τους τα commercial studios (mastering & recording γενικότερα) θα συνεχίσουν να υπάρχουν......με μια επισήμανση όμως..... ο "επαγγελματισμός" δεν καθορίζεται από την φορολογική  δήλωση αλλά από την ποιότητα των γνώσεων, της υποδομής και φυσικά των παρεχώμενων υπηρεσιών του κάθε φερόμενου ως επαγγελματία.

Μια άλλη σημαντική παράμετρος της πολύχρονης αυτής διαμάχης είναι το κατά πόσο είναι υπερτιμημένο ή όχι το mastering τόσο ως διαδικασία όσο και ως υλικό κόστος.....

Σε ότι αφορά το πρώτο μέρος , δηλαδή την σπουδαιότητα του mastering ως κομμάτι της όλης παραγωγικής διαδικασίας, η θέση μου είναι ήδη διατυπωμένη σε άλλα τόπικ και είναι απλή.....είναι ίσως το λιγώτερο επιδραστικό (ή αν θέλετε έτσι θα έπρεπε να είναι) και κατ'επέκταση το λιγώτερο σημαντικό τμήμα της όλης αλυσίδας, αλλά ταυτόχρονα ως τελευταίος κρίκος στην σειρά έχει την μοναδική ιδιότητα να αναδείξει ή να καταβαραθρώσει όλους τους προηγούμενους.....και αυτό το αντιφατικό στοιχείο του χαρακτήρα της όλης διαδικασίας αναιρεί την προηγούμενη πρόταση πέρι σημαντικότητας (και εδώ ακριβώς έγκειται η άποψη μου ότι "έτσι θα έπρεπε να είναι" που διατύπωσα πριν....το mastering δηλαδή ως μια πιο διαικπερεωτική διαδικασία και άρα λιγώτερο έως καθόλου επιδραστική για το συνολικό αισθητικό αποτέλεσμα είναι λιγώτερο "επικύνδηνη" για το σύνολο της διαδικασίας). Άρα ναι μεν δεν είναι παρά μια τεχνική διαικπερέωση και κάποιες τελευταίες πινελιές αλλά ταυτόχρονα είναι αυτό που είτε θα ολοκληρώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μια μουσική παραγωγή, είτε θα την χαντακώσει.....ίσως λοιπόν η σωστή (προσωπική μου) τοποθέτηση θα ήταν - Υπερκτιμημένο και με μυθολογικές προεκτάσεις μεν, αλλά σημαντικότατο δε (είτε για καλό,είτε για κακό). Και ναι συμφωνώ με αυτά που υποστηρίζουν οι πολύπειροι και αφοσιωμένοι mastering engineers "πέρι τεράστιων διαφορών για εκπαιδευμένα αυτιά" αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζω πως αντίστοιχα στα προήγουμενα στάδια μπορούν να συντελεστούν "κοσμογονικές διαφοροποιήσεις" για "εκπαιδευμένα ΑΛΛΑ και μη αυτιά".....

Σε ότι αφορά το δεύτερο μέρος, που ίσως είναι και αυτό που πραγματικά προκαλεί την όποια διαμάχη, δηλαδή το αντίτιμο-κόστος......εδώ η άποψη μου είναι πως όχι δεν είναι υπερτιμημένο το mastering....τουλάχιστον όχι στον μέσο όρο των τιμών της αγοράς......και εξηγούμαι.
Είναι αρκετά τα χρήματα?.......σίγουρα ναι
Είναι "γρήγορα" τα χρήματα.....σίγουρα ναι  

ΑΛΛΑ....
Όπως πολύ σωστά έχει κατά καιρούς διατυπωθεί από αρκετούς επαγγελματίες τόσο το υλικό κόστος όσο και το ανθρώπινο (μόρφωση, εμπειρία, συνεχής αναζήτηση κλπ κλπ) για την δημιουργία ενός σοβαρού audio production suite είτε mastering είτε mixing είτε recording είναι ΤΕΡΑΣΤΙΟ.....αυτόν όμως τον συνδυασμό ανθρώπινης τεχνογνωσίας-άποψης και εξοπλισμού καλείται να πληρώσει ο πελάτης και όχι τον απόλυτο χρόνο που δαπανήθηκε για να ολοκληρωθεί η δουλειά του.....και είναι σαφέστατα πολύ πιο τίμιο να είναι αυτό τελείως ξεκάθαρο στον πελάτη από το να προσπαθεί κάποιος να χρονοτριβεί μήπως και δικαιολογήσει την αμοιβή του....δεν μιλάμε για ιδιωτικούς υπάλληλους που πρέπει να συμπληρώσουν οκτάωρο αλλά για εξειδικευμένους επαγγελματίες που καλούντε να παραδώσουν ένα έργο-υπηρεσίες ενός α' επιπέδου και τηρώντας κάποια συγκεκριμένα αντικειμενικά και υποκειμενικά (του πελάτη) στάνταρτς...αν αυτό μπορούν να το κάνουν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα είναι άξιο θαυμασμού (των ικανοτήτων τους) και όχι σκεπτικισμού (πέρι των προθέσεων τους).


Και κάτι τελευταίο.....θα πρέπει να αντιληφθούμε πως το "επώνυμο" mastering είναι αντικειμενικά ο πιο φθηνός τρόπος (αναλογικά με όλα τα υπόλοιπα στάδια μιας μουσικής παραγωγής) να δώσουμε μια επίφαση (και γιατί οχι και πραγματική κάποιες φορές) "λουσάτου και πολυτελούς περιτυλίγματος" σε μια μέτρια σε γενικές γραμμές παραγωγή (και σε ότι αφορά την ποιότητα αλλά και το κόστος)....και σε πολλά είδη μουσικής αυτό αποτελεί και ένα πρώτης τάξεως promotion trick ....και δεν είναι απαραίτητα κατακριτέο....το αντίθετο μάλιστα....οτιδήποτε μπορεί να "προσθέσει" είναι θετικό.....το ζήτημα - ερώτημα είναι μήπως θα απέδιδε περισσότερο (τουλάχιστον ουσιαστικά) η επένδυση αν γινόταν σε κάποιο πρώτερο στάδιο.....για μένα πιθανότατα....και ακόμη πιο πολύ αν γινόταν στο σύνολο της διαδικασίας.

...με λίγα λόγια

- μπορεί το καλό master να "απογειώσει"-ολοκληρώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μια καλή μίξη ενός καλού κομματιού?
....σίγουρα ναι

- μπορεί το κακό master να "χαντακώσει" μια καλή μίξη?.....σίγουρα ναι

- μπορεί μια κακή μίξη να διορθωθεί στο μάστερ......σίγουρα όχι

- μπορούν οι ατέλειες μιας καλής σε γενικές γραμμές μίξης να καλυφθούν στο μάστερ?.....πιθανότατα και ανάλογα με τις ικανότητες του μαστερά

Από εκεί και πέρα δεν πρέπει να ξεχνάμε και μια άλλη πολύ σημαντική παράμετρο του θέματος mastering , το restoration , την "επαναφορά" δηλαδή τόσο σε λειτουργική όσο και σε εναρμονισμένη με τα σύγχρονα φορμάτ μορφή, δουλειά τρομερά σημαντική, δύσκολη και επίπονη (πραγματική τέχνη) που δυστυχώς περνάει κάπως απαρατήρητη


...τα παραπάνω είναι οι προσωπικές μου απόψεις σε μια πολύ γενική και ίσως στενή θεώρηση ενός μικρού τμήματος της όλης παραγωγικής διαδικασίας....στην πραγματικότητα θεωρώ πως είναι μάλλον λάθος να κατακερματίζουμε το σύνολο και να επικεντρώνουμε σε επιμέρους τμήματα αποκομένοι από την συνολική εικόνα.
Όλοι κρινόμαστε αποκλειστικά και μόνο από αυτά που παράγουμε και όχι από αυτά που γράφουμε ή λέμε