Αφαιρετική Σύνθεση ήχου για κιθαρίστες

Μια που το noiz αλλά και γενικότερα η ζωή είναι γεμάτη κιθαρίστες, ;D μου ήρθε μια ιδέα: Να κάνω μια μικρή περίληψη της σύνθεσης ήχου, έχοντας ως βάση και ως παράδειγμα την ηλεκτρική κιθάρα. Έτσι θα είναι πολύ απλό να καταλάβει κάποιος που έχει ήδη τη γνώση της κιθάρας τις έννοιες, και αυτό μπορεί να τον κάνει να ασχοληθεί με κάποιο από τα φοβερά φτηνά ή και δωρεάν vst που υπάρχουν, φτιάχνοντας δικούς του ήχους που είναι μια διασκεδαστική ασχολία. Ακόμα όμως και αν δεν προχωρήσει κάποιος ιδιαίτερα με αυτό, το να έχεις μια ιδέα για τις παραμέτρους των synth σε βοηθάει πολύ ακόμα και όταν παίζεις απλά με preset, γιατί μπορείς να επέμβεις σε αυτά έστω και λίγο και να τα φέρεις στα μέτρα σου. Και αυτό πολλές φορές κάνει τη διαφορά.

Σαν βάση για το άρθρο θα πάρω το δωρεάν vst charlatan, διότι είναι δωρεάν, ;D είναι απλό και εύχρηστο και επιπλέον έχει ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ ήχο. Ιδού η εικόνα του

Ίσως να φαίνεται περίπλοκο αν δεν έχει ασχοληθεί κάποιος καθόλου, αλλά σίγουρα είναι πολύ πιο απλό από άλλα vst.

Στο θέμα μας. Το charlatan είναι ένα synth αφαιρετικής σύνθεσης (subtractive synthesis). Η αφαιρετική σύνθεση είναι από τις πρώτες προσιτές υλοποιήσεις που προτιμήθηκαν από τους μουσικούς, είναι δηλαδή η Fender Stratocaster των synthesizers. ;D Όπως και με τις strat κατά καιρούς βγήκαν πιο εξελιγμένες  κιθάρες (βλέπε superstrat ), έτσι και με την subtractive υπάρχουν πλέον πιο εξελιγμένες μέθοδοι, αλλά αν μάθεις να "παίζεις" με αυτή, έχεις μάθει να παίζεις σχεδόν με όλες. ΟΚ υπάρχουν και τα keytar  ;D ;D ;D δηλαδή κάτι FM synthesis και τέτοια, αλλά αυτά όπως ξέρουμε είναι για χαίτες, 80ίλα και σούζα παπάκι. ;D Όχι καλές είναι, αλλά η κλασική αφαιρετική και η sample and synthesis που είναι στην ουσία μια superstrat καλύπτουν το 90 % των καθημερινών αναγκών.

Όταν λοιπόν λέμε για αφαιρετική σύνθεση, μιλάμε στην ουσία για ένα synth που αποτελείται από τρία μέρη: Τη γεννήτρια ήχου (oscillator, osc, VCO, DCO ), το φίλτρο ( filter, VCF, DCF ) και τον ενισχυτή (amplifier, amp, VCA, DCA ).  (Σε παρένθεση κάποιες ορολογίες για το ίδιο ουσιαστικά πράγμα. ). Τι είναι αυτά όμως; Λοιπόν αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από το εξής: Τα oscillators είναι οι χορδές, το filter είναι το tone control, και το amplifier είναι το volume control της κιθάρας. Τόσο απλά! Και ναι φίλε κιθαρίστα, όταν ο πληκτράς της μπάντας σου σου το έπαιζε πρωταγωνιστής στο Big Bang Theory σε δούλευε.  ;D ;D ;D

Υπάρχουν βέβαια κάποιες διαφορές των osc/filter/amp με το σύστημα χορδες/tone/volume: Πρώτο και βασικότερο οι παράμετροι του synth είναι δυναμικά μεταβαλλόμενες. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, είναι σαν να έχουμε ας πούμε δυο παραπάνω χέρια, ;D αλλά να μην παίζουμε μόνοι μας δισολίες των maiden ;D αλλά το ένα χέρι να "παίζει" με το tone ποτενσιόμετρο και το άλλο με το volume. Θέλεις να έχεις ένα εφέ tremolo; Δε χρειάζεται να αγοράσεις το Boss TR-2, αλλά βάζεις το τρίτο χέρι να ανοιγοκλείνει το volume της κιθάρας. Θέλεις wha wha; Ανοιγοκλείνεις το tone. Για την ακρίβεια αυτό είναι και το μεγαλύτερο μέρος της όλης υπόθεσης της σύνθεσης ήχου, το να μεταβάλλουμε δυναμικά τις παραμέτρους του synthesizer. Και επειδή δυστυχώς και οι πληκτράδες έχουν δυο μόνο χέρια, τα ίδια τα synthesizer περιλαμβάνουν ρυθμιζόμενα εργαλεία για να ανεβοκατεβάζουμε τα κουμπιά όχι της κιθάρας, αλλά του synth.

Στην περίπτωση του charlatan στο δεξί του μέρος βλέπουμε ας πούμε το amp env. Αυτό σημαίνει amplifier envelope, η περιβάλλουσα του ενισχυτή. Περιβάλλουσα εννοούμε το πως ο ενισχυτής, δηλαδή το volume της κιθάρας, μεταβάλλεται δυναμικά με την πάροδο του χρόνου. Ποιος από εμάς δεν έχει κάνει την κιθάρα να ακούγεται σα βιολί, παίζοντας μια νότα με κλειστό το volume και ανοίγοντάς το σταδιακά πριν αυτή σβήσει. Έ, το ίδιο αποτέλεσμα έχουμε με το να αυξήσουμε το attack στο amp env, στην περίπτωση του charlatan το πρώτο slider δηλαδή το a, a όπως attack. Όσο για το sustain, που τόσο κοκορεύονται οι λεσπολάδες, ;D ;D εδώ απλά το αντίστοιχο s slider μας κάνει τον ήχο από strat με τσίγκινη γέφυρα, να μην κρατάει δηλαδή καθόλου και ας έχουμε το πλήκτρο πατημένο, ως τσέλο με τσελίστα σαολίν, να κρατάει για πάντα. ;D Αν αποφασίσουμε πάντως να μην έχει καθόλου κράτημα η νότα, ή να κρατάει σε χαμηλή ένταση, αλλά θέλουμε όμως να έχει σώμα και παρουσία και να μην σβήνει απότομα, παίζουμε με το slider d, όπως decay, ενώ το r (release ) μας δίνει το πόσο αργά θα σβήσει ήχος όταν θα αφήσουμε το πλήκτρο. ADSR envelope λοιπόν, πατάμε το πλήκτρο και η ένταση του ήχου μεταβάλλεται δυναμικά. Δεν χρειάζεται όμως να μεταβάλλεται μόνο η ένταση. Όπως βλέπετε στο charlatan υπάρχει και ένα δεύτερο ADSR, το mod env, το modulation envelope, με το οποίο μπορούμε να ελέγξουμε αντίστοιχα το φίλτρο, ή τη γεννήτρια, δηλαδή τη χροιά ή το τονικό ύψος.

Όμως το envelope όπως φάνηκε, κάνει μια κίνηση στο knob μη- επαναλαμβανόμενη, το ανοίγει με βάση το χρόνο attack που δώσαμε, το φέρνει έπειτα στο επίπεδο sustain μέσα σε όσο χρόνο ορίσαμε από το decay, και όταν αφήσουμε το πλήκτρο επανέρχεται σε κλειστή θέση με το χρόνο release. Εδώ όμως Μάνο μας υποσχέθηκες ότι θα έχουμε τσάμπα Boss TR-2, ;D ;D ;D πως θα γίνει αυτό; Έ, για τέτοιου τύπου διαμορφώσεις, όπου τα knob ανοιγοκλείνουν, έχουν δηλαδή μια κυκλική κίνηση, υπάρχει το LFO, που σημαίνει Low Frequency Oscillator, και βρίσκεται αμέσως αριστερότερα στο charlatan. Τι είναι αυτό; Είναι ένα χέρι που ανεβοκατεβαίνει ασταμάτητα, ;D ;D ;D και το οποίο διαμορφώνει ότι εμείς του ορίσουμε. Αν δείτε πχ στο φίλτρο δίπλα, έχει ένα κουμπί που λέει LFO. Αν λοιπόν το ενεργοποιήσουμε, το knob του φίλτρου θα ανεβοκατεβαίνει διαρκώς. Με τι ρυθμό; Μα με το ρυθμό που θα ορίσουμε από την παράμετρο Rate του LFO. Και μιας και το LFO είναι ένας oscillator, μια γεννήτρια κυματομορφών δηλαδή, μπορούμε να επιλέξουμε και ποια διαφορετική κυματομορφή θα παράγει, να επιλέξουμε δηλαδή στην ουσία τον τρόπο που θα μεταβάλλονται οι αξίες του φίλτρου: Η σταδιακή μεταβολή από το μέγιστο στο ελάχιστο θα έχει τη μορφή του ημίτονου (sine ), η απότομη μεταβολή ανάμεσα στις δυο ακραίες τιμές τη μορφή παλμού (pulse ), η τυχαία εναλλαγή τη μορφή sample and hold κλπ. Αυτό ρυθμίζεται από το μικρό παραθυράκι που δείχνει σχηματικά τις διάφορες κυματομορφές στο τμήμα του LFO, ενώ στο συγκεκριμένο vst μπορούμε επίσης να συγχρονίσουμε το LFO με το τεμπο μας, ή να το κάνουμε να μπαίνει με Fade In, μέσα από την παράμετρο delay. Και βέβαια όπως και με τα envelopes, δεν είναι ανάγκη να αφορά το LFO μόνο τα φίλτρα. Για παράδειγμα, θέλουμε ο ήχος μας να έχει vibratο; Βάζουμε το LFO να ελέγχει το τονικό ύψος από τις γεννήτριες, επιλέγουμε δηλαδή το LFO στο osc, πατώντας το κουμπί LFO και γυρίζοντας το knob, όχι όμως τέρμα για να έχουμε ένα ελαφρύ vibrato και όχι τρεμολιές από floyd rose. ;D Το Rate στο LFO θα είναι κάπως γρήγορο γιατί μας αρέσει ο BB King, ;D η κατάλληλη κυματομορφή είναι η sine, ενώ θα βάλουμε και κάμποσο delay ώστε το vibrato να μπαίνει σταδιακά, όσο κρατάμε τη νότα.

Αυτό ήταν παιδιά, μάθατε σύνθεση ήχου. :) Γελάτε; Και όμως αυτό είναι το πιο δύσκολο για έναν κιθαρίστα πιστεύω, η δυναμική διαμόρφωση, γιατί ο καημένος δεν έχει συνηθίσει να παίζει με πολλά χέρια. ;D Και μη νομίζετε ότι είναι όλα τα synth σαν το charlatan. Τα καλά και πληρωτικά synth έχουν πολλά envelopes, πολλά LFOs, step sequencers για περισσότερη κινητικότητα στη διαμόρφωση, arpeggiators για ακόμα μεγαλύτερη κινητικότητα, και έρχεται επιπλέον και το modulation matrix, που είναι στην ουσία ένας πίνακας σύνδεσης, ένα patchbay ώστε να στέλνουμε όλους αυτούς τους διαμορφωτές στις αντίστοιχους προορισμούς ( modulation source- destination ). Παρόλα αυτά όμως η λογική είναι ίδια, είναι σαν το χταπόδι από την πεταλιέρα με τα 25 πεταλάκια, ;D ;D αν το δείς σα σύνολο σκαλώνεις, αλλά στην ουσία είναι πολλά απλά μαζί.

  Όμως αν χωνέψει ο κιθαρίστας τις δυναμικές διαμορφώσεις, τα υπόλοιπα είναι στα νερά του. Και είναι στα νερά του γιατί τα υπόλοιπα αφορούν τη χροιά του ήχου, και ποιοι είναι πιο ψυχασθενείς από τους κιθαρίστες με τις χροιές, ;D και με τα αίματα για το αν η ταστιέρα από rosewood δίνει άλλο ήχο από το maple; ;D ;D ;D