Guitar Midi: Ένας μικρός οδηγός

Ημ/νία: 19:43 - 23/03/10

Εισαγωγή: Μια εισαγωγή, με όσο γίνεται πιο απλούς όρους, για το -συχνά παρεξηγημένο- θέμα των "guitar synths"

Όλοι μας ξέρουμε τα "guitar synths" (sic!) δηλαδή τις κιθάρες και τα ανάλογα interfaces που μας δίνουν τη δυνατότητα να... μιμηθούμε τους πληκτράδες στις επιλογές των ήχων. Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα?

Ας προσπαθήσουμε να τα κάνουμε ξεκάθαρα, και στην πορεία να διαλύσουμε και διάφορες συχνές παρεξηγήσεις σχετικά με το Midi και την κιθάρα.

Τι είναι;

Καταρχάς, θα πρέπει να διαχωρίσουμε τις έννοιες "midi" και "synth".

Το MIDI (με κεφαλαία, όπως θα έπρεπε να γράφεται, μιας και είναι ακρωνύμιο) δεν είναι τίποτε άλλο από ένα πρωτόκολλο που επιτρέπει συσκευές που το αναγνωρίζουν να επικοινωνούν μεταξύ τους: Musical Instrument Digital Interface λοιπόν. Μιας και εδώ δεν μας απασχολεί αυτό καθαυτό, και είναι ένα τεράστιο θέμα από μόνο του, μπορεί εύκολα να βρει κάποιος λεπτομερείς πληροφορίες στο internet αν ενδιαφέρεται. Για τις ανάγκες του παρόντος, αρκεί να θυμόμαστε ότι με το MIDI μπορούμε να μεταφέρουμε ψηφιακά μηνύματα από μια συσκευή σε άλλη, που να αφορά τις νότες και τα χαρακτηριστικά τους (διάρκεια/ένταση/pitch) , καθώς και MIDI εντολές.

Για να παίξουμε με MIDI σε πραγματικό χρόνο, χρειαζόμαστε έναν τρόπο να "διαβάσουμε" τις χορδές που παίζουμε, μια συσκευή ελέγχου, που ονομάζουμε controller ΣΥΝ μια συσκευή που να "καταλαβαίνει" τα μηνύματα και να τα "μεταφράζει" σε ήχους, τους οποίους διατηρεί ενσωματωμένους ή δημιουργεί συνήθως μέσω μιας μηχανής σύνθεσης (synthesis engine). Τα γνωστά μας synthesizer και samplers δηλαδή. Οι φίλοι πληκτράδες κάνουν το ίδιο πατώντας πλήκτρα ή χρησιμοποιώντας expression pedals, wheels, κλπ.

Στην κιθάρα το ζητούμενο είναι μια διάταξη που να "διαβάζει" τον ήχο των χορδών και, μέσω ενός controller, να επικοινωνεί με ένα synth module. Τον πρώτο ρόλο τον καλύπτουν ειδικοί μαγνήτες που μπορούν να τοποθετηθούν μόνιμα ή ημιμόνιμα πάνω στην κιθάρα, ηλεκτρική, ακουστική ή με nylon χορδές.

Στις κιθάρες με συρμάτινες χορδές, οι μαγνήτες είναι κατά κανόνα magnetic pickups, ενώ σε όλες τις περιπτώσεις μπορεί να είναι και πιεζοηλεκτρικοί κρύσταλλοι. Πάντοτε όμως διατηρούν ένα κοινό χαρακτηριστικό: πρέπει να υπάρχει ένας ξεχωριστός μαγνήτης για κάθε χορδή. Είναι οι λεγόμενοι εξαφωνικοί μαγνήτες (αν και, για μπάσσο, είναι προφανώς τετραφωνικοί...

) που μετατρέπουν το αναλογικό σήμα των χορδών σε ηλεκτρικό.

Η διάταξη με έναν μαγνήτη ανά χορδή είναι κάτι πολύ σημαντικό, καθό,τι, σε αντίθεση με τους τυπικούς μαγνήτες για κιθάρα, εδώ πρέπει κάθε χορδή να "διαβάζεται" ξεχωριστά ενώ την απαιτούμενη πολυφωνία την εγγυάται ο controller με τον οποίο επικοινωνούν οι μαγνήτες και το synth module.

Τι υπάρχει στην πιάτσα;

Το συνηθέστερο (υπάρχει τουλάχιστον μία εξαίρεση στην αγορά), είναι να εγκαθίσταται μόνο το σύστημα του μαγνήτη στην κιθάρα, ενώ ο controller είναι ξεχωριστή συσκευή. Μαγνήτες τέτοιους διαθέτει η Roland, η Axon (σε συνεργασία με τον Seymour Duncan), ενώ για μόνιμη εγκατάσταση υπάρχουν τα συστήματα της Graphtec (Ghost) και της RMC. Το σύστημα επικοινωνεί με τον controller μέσω ενός 13-pin καλωδίου.Πάντοτε υπάρχει η επιλογή να αναμιχθεί το σήμα με το σήμα από τους μαγνήτες της κιθάρας, καθώς και κάποια pass-through συνδεσμολογία για το δεύτερο. To καλώδιο μεταφέρει σήμα από τους μαγνήτες του συστήματος και το volume τους, από τους μαγνήτες της κιθάρας, από άλλα switches και controls (π.χ. preset switches στον GK), κλπ ενώ βέβαια δίνει και τροφοδοσία ρεύματος στο σύστημα [ευχαριστώ εδώ τον Μανώλη Χναράκη για τις κρίσιμες λεπτομέρειες και επισημάνσεις!]

Μία εταιρεία, η Shadow, διαθέτει ένα σύστημα όπου και ο controller τοποθετείται πάνω στην κιθάρα, που αυξάνει το βάρος βέβαια (και δείχνει λίγο γκουμούτσα) αλλά από την άλλη βάζει όλα τα controls στη διάθεση του κιθαρίστα.

Για τους controllers τώρα, υπάρχουν συσκευές που κάνουν μόνο αυτό, και άρα χρειάζονται και ένα εξωτερικό synth, όπως και συσκευές που έχουν ενσωματωμένο synth module με αρκετούς και ενδιαφέροντες ήχους (συνήθως, αντιγραμμένους από άλλα synths των εταιρειών). Τόσο η Roland όσο και η Axon διαθέτουν και τους δύο τύπους συστημάτων. Ωστόσο, και τα all in one συστήματα μπορούν να επικοινωνήσουν (μέσω... MIDI βέβαια!) με εξωτερικά modules, για επιπλέον επιλογές ήχων.

Οι διατάξεις MIDI για κιθάρες έχουν βελτιωθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Έτσι, κάποιες χρησιμοποιούν ειδικές τεχνικές για να «διαβάσουν» πιο γρήγορα τη νότα, ή για άλλες ευκολίες (όπως, π.χ. για να χωρίσουν την ταστιέρα σε κομμάτια που αντιστοιχούν σε διαφορετικά MIDI όργανα!). Έτσι για παράδειγμα το Shadow μετράει μόνο το ένα κομμάτι της κυμματομορφής (επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη ταχύτητα) ενώ το Axon διαθέτει το πατενταρισμένο transient recognition system, που αναγνωρίζει μια νότα από το pick attack ακόμα (πριν αρχίσει ουσιαστικά να πάλλεται η χορδή).

Εννοείται ότι παντού έχει γίνει φοβερή δουλειά στο φιλτράρισμα των ανεπιθύμητων συχνοτήτων, με αποτέλεσμα τα σημερινά guitar synths να αποτελούν ουσιαστικά μουσικά εργαλεία, σε αντίθεση με τα πειραματικά του παρελθόντος. Ασφαλώς μπορούμε και εμείς να κάνουμε πολλά, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Να συμπληρώσουμε εδώ ότι, τα περισσότερα συστήματα της αγοράς παρέχουν ή συνεργάζονται με expression pedals διαφόρων τύπων, που επιτρέπουν επιπλέον έλεγχο, π.χ. volume control, hold, εναλλαγές patches κλπ. Πρακτικά οποιοσδήποτε MIDI controller με τη μορφή πεταλιέρας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Δεν θα μπω στη διαδικασία σύγκρισης μεταξύ των προσφερόμενων λύσεων στο παρόν. Αν και είχα/έχω στην κατοχή μου τόσο το Roland GR-20 όσο και το Axon AX-100 Mk2, και μπορώ να εκφράσω την (υποκειμενική) γνώμη μου γι’αυτά, θεωρώ ότι όποιος ενδιαφέρεται πρέπει να ερευνήσει μόνος τις επιλογές του. Στο τέλος έχω επισυνάψει μερικά χρήσιμα links από ανάλογα προϊόντα.

Καλά όλα αυτά, όμως τι πρέπει να ξέρω πρακτικά;

Η τοποθέτηση των μαγνητών παίζει καθοριστικότατο ρόλο στην απόδοση. Εδώ έχουν σίγουρα πλεονέκτημα τα συστήματα μόνιμης εγκατάστασης, που βασίζονται (σε όλες τις περιπτώσεις που ξέρω) σε πιεζοηλεκτρικούς κρυστάλλους. Υπάρχουν δε και αρκετές κιθάρες στην αγορά με έτοιμα εγκατεστημένα τέτοια συστήματα, για παράδειγμα, από την Godin. H Fender διαθέτει επίσης μια Stratocaster με εγκατεστημένο τον μαγνήτη της Roland (δυστυχώς, το προηγούμενο μονοπήνιο μοντέλο GK-2).
Αν τοποθετήσουμε μαγνήτη εκ’των υστέρων, φροντίζουμε αυτός να τοποθετηθεί όσο πιο κοντά στη γέφυρα γίνεται. Επίσης μεριμνούμε ώστε η απόσταση των επιμέρους μαγνητών από τις χορδές να είναι πολύ μικρή (1mm προτείνουν οι περισσότεροι). Αυτό γίνεται για να αυξήσουμε τις ευαισθησία τους και να βελτιώσουμε τόσο την ακρίβεια του tracking όσο και το latency.
Η κιθάρα που θα χρησιμοποίησουμε παίζει σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα. Γενικότερα προτείνεται να χρησιμοποιούνται κιθάρες που έχουν καθαρή και δυνατή fundamental νότα. Δεν είναι τυχαίο που οι κατασκευαστές προτιμούν, ας πούμε, εβένινη ταστιέρα για τέτοιες κιθάρες, μιας και μια από τις ιδιότητες του έβενου στην ταστιέρα είναι αυτή ακριβώς. Στο σετάρισμα είναι θεμελιώδες να φροντίσουμε για το τελειότερο intonation που μπορούμε να έχουμε, διαφορετικά μας περιμένουν δυσάρεστες εκπλήξεις καθώς κινούμαστε στην ταστιέρα...
Το σημαντικότερο απ’όλα είναι βέβαια το παίξιμο. Παίζοντας με MIDI, και έχοντας, ας πούμε, έναν ήχο sax ή pads, θα πρέπει να προσπαθούμε να σκεφτόμαστε όχι σαν κιθαρίστες, αλλά σαν να παίζαμε το ανάλογο όργανο... Αυτό από μόνο του είναι μια ωραία πρόκληση, αλλά προϋποθέτει ότι θα ξεχάσουμε όλες τις "κακές συνήθειες" που συγχωρεί η τυπική ηλεκτρική κιθάρα. Εδώ δεν συγχωρείται ΤΙΠΟΤΑ. Παίζουμε όσο πιο καθαρά και με ακρίβεια μπορούμε. Το MIDI θα μεταφέρει με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια ό,τι παίξετε. Επομένως "κούφιες" νότες, pitch harmonics (και καλά, "επίτηδες" ) και άλλες... κουλαμάρες, απλά ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ. Α, εννοείται ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ξεχνάμε το strumming, το muting και διάφορα άλλα κιθαριστικά. Με λίγα λόγια είναι απλό να το συλλάβουμε: ΔΕΝ παίζουμε κιθάρα. Η κιθάρα είναι απλά ο CONTROLLER μας!
Σε ό,τι αφορά στο παίξιμο, προσθέστε και τον πειραματισμό με πένες. Είναι φοβερό πόση διαφορά μπορεί να κάνει μια πένα, ανάλογα με το στυλ αλλά και, κυρίως, τον ήχο (όργανο) που χρησιμοποιούμε!
Σας έτυχε ποτέ ο πληκτράς σας να κοκορεύεται για τη δυνατότητα να κάνει split το κλαβιέ και να έχει 3 ή περισσότερους διαφορετικούς ήχους διαθέσιμους ταυτόχρονα?

Ε λοιπόν, τουλάχιστον το Axon (πιθανώς και άλλα) το κάνει και αυτό.

Φανταστείτε λοιπόν να έχετε τη δυνατότητα να κάνετε split την ταστιέρα "οριζόντια" ή/και "κάθετα" για διαφορετικούς ήχους, αλλά ακόμα και να αλλάζετε τον ήχο ανάλογα με το που παίζετε με την πένα!

Ποιο είναι το νόημα λοιπόν;

Σωστά! Αυτό θα έπρεπε να είναι το πρώτο ερώτημα, για όσους σκέφτονται να προχωρήσουν σε τέτοιες λύσεις, μιας και ούτε φτηνές είναι ούτε έχουν instant gratification.

Το νόημα είναι ότι, σαν κιθαρίστες, προτιμούμε να χρησιμοποιούμε την κιθάρα και όχι κάποιο πληκτρολόγιο ή κλαβιέ για να παράγουμε ήχους. Πηγαίνοντάς το παραπέρα, μέσω MIDI Commands μπορούμε να ελέγξουμε συσκευές, να γράψουμε παρτιτούρες σε κάποιο πρόγραμμα στον υπολογιστή και γενικά να κάνουμε ό,τι και με οποιονδήποτε άλλον controller.

Πρακτικά, κάποιος θα χρησιμοποιήσει ένα guitar synth σύστημα για να ηχογραφεί μουσική με πιο οικείο τρόπο, αλλά και σε live, στις περιπτώσεις που η ύπαρξη ενός μόνιμου πληκτρά στο σχήμα δεν "δικαιολογείται" επαρκώς (ας με συχγωρήσουν οι φίλοι πληκτράδες, αλλά αρκετές φορές έτσι είναι...). Επιπροσθέτως, διάφορα modules δίνουν επιπλέον "κιθαριστικές" δυνατότητες, όπως alternate tunings, εξομοιώσεις ήχου διαφόρων κιθαρών, κλπ.

Όλα αυτά τα γράφω γιατί πολύ συχνά βλέπω guitar synths στις Αγγελίες, που πωλούνται από ανθρώπους που τελικά δεν τα χρειαζόταν... Είναι ένας θαυμάσιος, μαγικός κόσμος αλλά δεν είναι για όλους και πρέπει να ξέρεις γιατί θέλεις να μπεις σ’αυτόν.

Λόγω του layout της κιθάρας, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που μουσικά η τελευταία υπερτερεί στον έλεγχο synths σε σχέση με ένα κλαβιέ. Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις "bends" (όπως σε πνευστά) τα οποία είναι (νομίζω) πιο φυσικά, καθώς υφίστανται ήδη στο τεχνικό ρεπερτόριο ενός κιθαρίστα. Το ίδιο για τα glissando. Επίσης ας μην ξεχνάμε περιπτώσεις όπου συγχορδίες με έλεγχο από την κιθάρα μπορούν να ακούγονται πραγματικά "τεράστιες", λόγω της έκτασης και της "τοπολογίας" του οργάνου, όπου ένας πληκτράς θα έπρεπε να είναι... η θεά Κάλι για να μπορεί να τις παίξει (tip: δοκιμάστε με ενδιάμεσες ανοιχτές χορδές, δημιουργώντας ενδιαφέρουσες αναστροφές).

Ελπίζω τα παραπάνω να αποτελέσουν μια χρήσιμη εισαγωγή για όποιον ενδιαφέρεται.

Ευχαριστώ θερμά τον Μανώλη Χναράκη, για τις χρήσιμες συμβουλές και παρατηρήσεις κατά τη σύνταξη αυτού του άρθρου.

Τα απαραίτητα links:

http://www.axon-technologies.net/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1&menu=101

http://www.axon-technologies.net/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=36&menu=102

http://www.roland.com/products/en/GR-20/

http://www.roland.com/products/en/GI-20/index.html

http://www.graphtech.com/products.html?SubCategoryID=15

http://www.rmcpickup.com/

http://www.shadow-electronics.com/viewpro.html?lang_id=&id=165

--------------------

Σύνδεση

Guitar Midi: Ένας μικρός οδηγός

Feedback χρήστη

Πρόταση

Δημιουργήστε λογαριασμό ή συνδεθείτε για να σχολιάσετε

Δημιουργήστε λογαριασμό

Σύνδεση

Κατηγορίες

Ανανεώσεις

Δικά μου

+

Διαγωνισμοί

Τα cookies